NR 2/2020, s. 49–51
Prof. dr Jerzy Karol Kurnatowski był aktywnym prawnikiem, ekonomistą i publicystą specjalizującym się w historii doktryn ekonomicznych i historii gospodarczej, a także działaczem społeczności ewangelickiej i radcą Konsystorza Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP. Dziś jego postać jest praktycznie nieznana szerszemu gronu, nawet historykom. W JEDNOCIE nr 2 i 3/2018 prezentowaliśmy życie i działalność braci Nenckich – Marcelego i Leona. Teraz przypominamy o innym wybitnym ewangeliku reformowanym, który pochodził z tego samego regionu, co wspomniani bracia, ale pamięć jego historii zatoczyła nieszczęśliwe koło.
Jerzy Karol Kurnatowski przyszedł na świat 1 lipca 1874 r. o godzinie dziewiątej po południu w Woli Krokockiej – 20 km na północ od Zduńskiej Woli (dziś województwo łódzkie) – w rodzinie ewangelicko-reformowanej. Jego rodzicami byli Witold Leopold Kurnatowski, właściciel dóbr Wola Krokocka i Krokocice oraz radca Komitetu Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego i sędzia Sądu Pokoju w Szadku, oraz Eleonora z Klimaszewskich. Jerzy Karol Kurnatowski ochrzczony został 22 lipca w kościele rzymskokatolickim w Małyniu, niecałe 10 km na północ od Woli Krokockiej. Rodzicami chrzestnymi zostali: mecenas przy warszawskim Senacie Karol Time i Zofia Borkowska.
Wychowywany, jak sam napisał, „w duchu szwajcarsko-francusko-kalwińskim”, do jedenastego roku życia uczył się w domu. W domu Kurnatowskich dziećmi zajmowali się m.in. bona Louise Thommy oraz guwerner Charles Thommy, obydwoje pochodzący z Francji. Następnie Jerzy Karol uczęszczał do czteroklasowej szkoły w Sieradzu i gimnazjum klasycznego w Łodzi.
Zapewne sposób wychowania odwołujący się do rygorystycznej etyki oraz fach prawniczy ojca, Witolda, sprawiły, że w 1892 r. Jerzy Karol Kurnatowski rozpoczął studiować prawo na Uniwersytecie Warszawskim. Po ukończeniu studiów w latach 1896–1899 pracował w kancelarii adwokackiej w Łodzi, a później przez kolejne cztery lata (1899–1903) gospodarował w rodzinnej Woli Krokockiej. W 1901 r. otworzył własną kancelarię adwokacką w Łodzi, a w 1903 r. przeniósł się do Warszawy, gdzie w marcu tego roku – jak donosiła „Gazeta Sądowa Warszawska” – „pan Jerzy Kurnatowski został zaliczony w poczet adwokatów przysięgłych przy sądzie okręgowym warszawskim”.
W 1902 r. zawarł związek małżeński z malarką Jadwigą z Boetticherów (1879–1954). Nie mieli dzieci. Dalsze życie Kurnatowskiego pokazuje, że jego powołaniem nie była kariera prawnicza, lecz praca, jak sam pisze, „naukowo-publicystyczno-polityczno-społeczna”.
Od roku 1905 Kurnatowski przebywał w Paryżu, gdzie studiował w Collège Libre des Sciences Sociales, uzyskując dwa lata później dyplom na podstawie rozprawy „Esquisse d’une évolution solidariste” („Zarys ewolucji solidarystycznej”). Był uczniem prof. Charlesa Gide’a, francuskiego ekonomisty i teoretyka spółdzielczości oraz ewangelika reformowanego, i pod jego wpływem stał się zwolennikiem doktryny solidarystycznej. Kurnatowski był wyznawcą tzw. kierunku federalistycznego, dążącego do uspołecznienia środków produkcji i zupełnej eliminacji pośrednictwa we wszystkich jego formach, a to poprzez rozwój spółdzielczości spożywców, obejmującej zarówno handel jak i wytwórczość.
Działacz i publicysta
Po powrocie do kraju w 1908 r., Jerzy Karol Kurnatowski prowadził szeroką działalność publicystyczną i polityczną, przebywając częściowo w Warszawie, częściowo w Woli Krokockiej. Został członkiem Stronnictwa Postępowej Demokracji, a następnie Polskiej Partii Postępowej. W czasie pierwszej wojny światowej wyjechał do Moskwy, skąd powrócił na krótko do Warszawy, by w 1915 r. pojechać do Petersburga, gdzie został szefem biura prasy zagranicznej Rady Międzypartyjnej. Zaangażował się w prace petersburskiego...
Pełny tekst artykułu (po zalogowaniu w serwisie)
Jak uzyskać pełny dostęp do zasobów serwisu jednota.pl
* * * * *
Jarosław Stulczewski – archiwista, regionalista, publicysta i prezes Zarządu Towarzystwa Przyjaciół Zduńskiej Woli