NR 3/2012
Mojego ojca, Ludwika Sandera, 70 lat temu Niemcy zamordowali w Auschwitz. Miał lat 55. Moja mama, Cecylia Sanderowa, przed 25 laty spokojnie umarła w swoim łóżku. Miała 98 lat. W porę nie zadbałam o to, aby z pomocą moich bliskich, gdy byli jeszcze niemal w komplecie na tej ziemi, spisać dzieje rodziny. Teraz dysponuję tylko strzępkami wspomnień, gdyż pamięć nigdy nie była mi posłuszna.
Mama
Z opowieści mamy wiem, że jej rodzice – Józefa z Biedrzyckich i Jan Modzelewscy – przyjechali do Warszawy z mazowieckich Modzeli, gdzie wiedli skromny żywot zaściankowej szlachty na resztówce majątku dziadkowych przodków. Jej spieniężenie oraz para koni pozwoliły dziadkowi uruchomić browar na wiślanej skarpie, gdzie podziemne rzeki obficie karmiły i piwowarów, i piwoszy. Jednak nie trwało to długo, gdyż do warzenia piwa, poza dobrą wodą, potrzebny był chmiel kontraktowany u mazowieckich chłopów. Pewnego razu dziadek ze swym ekonomem jechali bryczką, by podpisać kontrakt. Napadli ich kozacy, a że ekonom zbyt gorliwie bronił szkatułki z rublami, potężnie spłazowali go szablami, a i dziadkowi się oberwało. To wydarzenie, jak również rosnąca konkurencja na piwowarskim rynku (wygrywał najsilniejszy – firma Haberbusch i Schiele), spowodowały, że dziadek zrezygnował z browaru i założył firmę przewozową.
Niestety, przewoźnik Węgiełek niebawem się zmotoryzował i szybsze konie mechaniczne prześcignęły dziadkowe perszerony, zaś on sam ze zgryzoty zmarł na serce, pozostawiając żonę z dwiema córkami niemal bez środków do życia. Mama miała wtedy 17 lat, przerwała naukę, a że umiała i lubiła szyć, wzięła się za „obszywanie” rodzin warszawskiej inteligencji w jej domach. Taka była wówczas moda.
Miała dobry gust i szybko zyskała uznanie. Wybierała domy, w których oprócz pieniędzy mogła zdobywać wiedzę. Np. długo i ze szczególną starannością „obszywała” rodzinę Zygmunta Glogera, słynnego etnografa, archeologa i historyka, organizatora i pierwszego prezesa Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Uczestniczyła w wyprawach do najciekawszych w Polsce miejsc, podczas których...
Irena Scholl
Pełny tekst artykułu (po zalogowaniu w serwisie)
Jak uzyskać pełny dostęp do zasobów serwisu jednota.pl
Ojciec autorki artykułu Ludwik Sander w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau