Pismo religijno-społeczne poświęcone polskiemu
      ewangelicyzmowi i ekumenii

Okładka 10/2002NR 10 / 2002


Wiadomości ogólne

Trzy największe Kościoły o tradycji reformowanej w USA wywodzą się z trzech nurtów: angielskiego purytanizmu, szkockiego prezbiterianizmu i holenderskiego kalwinizmu. Zjednoczony Kościół Chrystusa (UCC) jest jednym z największych amerykańskich Kościołów o charakterze reformowanym i swoje korzenie ma w pierwszym z wymienionych nurtów. Sam Kościół powstał w 1957 roku w wyniku unii ewangelickiego i reformowanego Kościoła (Evangelical and Reformed Church) oraz kongregacjonalnych Kościołów chrześcijańskich (Congregational Christian Churches). Historia UCC jest nierozerwalnie związana z historią USA i amerykańskiego protestantyzmu.

Historia

Po wprowadzeniu w Anglii anglikanizmu wielu wiernych było niezadowolonych z połowicznych ich zdaniem reform, jakie cechowały Kościół anglikański. Nazywano ich purytanami. Najbardziej radykalni wierzyli w prawo każdej kongregacji do ustanawiania własnej liturgii i organizacji. Ci kongregacjoniści byli surowo prześladowani przez monarchię brytyjską. W 1620 roku pewna ich grupa udała się do Ameryki, gdzie założyła pierwszą kolonię (Massachusetts). W historii USA nazywa się ich Ojcami Pielgrzymami (Pilgrim Fathers).

Prześladowani w Anglii za swoje poglądy religijne, w Ameryce chcieli zbudować Nowe Jeruzalem. Temu celowi miało służyć ścisłe przestrzeganie zasady kongregacjonalizmu i niezależności każdej parafii. Do niej należeć mogli tylko ochrzczeni, którzy następnie złożyli osobiste wyznanie wiary przed starszymi i całym zborem. Tylko członkowie parafii, i oczywiście tylko mężczyźni, mieli prawo głosu przy wyborze władz kolonii. Kongregacjonalizm stał się Kościołem państwowym w Massachusetts, Connecticut oraz w New Hampshire (tzw. Nowa Anglia).

Po kilku latach okazało się, że "Państwo Boże" w wydaniu kongragacjonistów może być równie nietolerancyjne jak Anglia, z której uciekli. W 1637 roku z Massachusetts wygnano pierwsze osoby za nieprawomyślność religijną. Nathaniel Hawthorne w Szkarłatnej literze opisuje losy kobiety skazanej na dożywotnie noszenie litery "A" (symbol cudzołóstwa) na ubraniu, jako kary za urodzenie pozamałżeńskiego dziecka. Jego książka doskonale odzwierciedla atmosferę teokracji Nowej Anglii. Innym przykładem fanatyzmu amerykańskich purytanów był proces tzw. czarownic z Salem, kiedy to ciemnota oraz masowa histeria zawiodły na szubienicę kilkanaście niewinnych osób podejrzanych o czary. Kiedy w kolonii pojawili się kwakrzy, purytanie odpowiedzieli serią represji, z wieszaniem "heretyków" włącznie. Dopiero po interwencji króla Anglii zakazano egzekucji z powodu wyznawania określonej religii, ale kongergacjonizm pozostał religią panującą w tych koloniach. Ostateczne oddzielenie Kościoła od państwa nastąpiło długo po uzyskaniu niepodległości przez USA: w Connecticut w 1818 roku, w New Hampshire w 1819, w Maine w 1820 i w 1833 roku w Massachusetts.

Kazimierz Bem


zobacz pełny tekst