Pismo religijno-społeczne poświęcone polskiemu
      ewangelicyzmowi i ekumenii

NR 2/2018, ss. 22–24

Marceli NenckiMarceli Wilhelm Nencki – dziś postać nieco zapomniana – na poziomie nauki światowej rozsławił imię polskie pod koniec XIX w. Ten światowej sławy lekarz, twórca chemii drobnoustrojów i pionier nowoczesnej fizjologii, jeden z twórców nowoczesnej biochemii, to jeden z najznakomitszych przyrodników polskich XIX w.

Marceli Nencki przyszedł na świat 16 stycznia 1847 r. jako dwunaste dziecko Wilhelma Daniela i Katarzyny Zofii z Serwaczyńskich we wsi Boczki, 15 km na północny zachód od Zduńskiej Woli (województwo łódzkie). Dwór w Boczkach, w którym urodził się przyszły uczony, nie przedstawiał się zbyt imponująco: był to niewielki i nieforemny budynek, otoczony rozległym, zdziczałym parkiem.

Ojciec Marcelego, Wilhelm Nencki, zgodnie z rodzinną tradycją, był wyznania ewangelicko-reformowanego. Jednakże wszystkie dzieci, w tym także Marceli, na życzenie matki katoliczki chrzczone były w kościele rzymskokatolickim w Rossoszycy, 4 km na zachód od Boczek. W akcie urodzenia czytamy: „Działo się w wsi Rossoszycy dnia szesnastego maja tysiąc osiemset czterdziestego siódmego roku o godzinie jedenastej przedpołudniem stawił się urodzony Wilhelm Nęcki Dziedzic Dóbr Boczek Kobyli i Sikucina lat pięćdziesiąt jeden mający zamieszkały w Boczkach w obecności Wielmożnego Ignacego Pstrokońskiego Dziedzica Dóbr Rossoszyca i Szymona Kowalskiego Gajowego lat trzydzieści dwa mających zamieszkałego w Boczkach i okazał nam dziecię płuci męskiej urodzone tu w Boczkach dnia szesnastego stycznia bieżącego roku o godzinie szóstej zrana z jego małżonki Katarzyny z Serwaczyńskich lat trzydzieści dziewięć mającej. Dziecięciu temu na chrzcie świętym w dniu dzisiejszym odbytym nadane zostały imiona Wilhelm Marceli (…)”[1].

Już jako pełnoletni – prawdopodobnie w czasie pobytu w Berlinie między rokiem 1865 a 1870 – Nencki przechodzi na kalwinizm. W każdym razie jako ewangelik reformowany figuruje w dokumentach dotyczących swojego doktoratu.

W wieku lat dziewięciu Marceli trafił do gimnazjum klasycznego w Piotrkowie Trybunalskim, gdzie początkowo był zaliczany do miernych uczniów. Prawdopodobnie tęsknił za domem i wiejskim życiem. Matka Marcelego trzymała go krótko, była wymagająca, dbającą o zapewnienie wykształcenia swoim synom. Dopiero w klasach starszych zainteresował się nauką. Gimnazjum piotrkowskie – poza wysokim poziomem nauczania – odznaczało się tradycjami niepodległościowymi. Zaledwie szesnastoletni Marceli wraz ze starszym o kilka lat bratem Adamem po wybuchu powstania styczniowego przyłączyli się do oddziału partyzanckiego Józefa Oksińskiego, działającego na ziemi sieradzkiej. Decyzja ta spowodowała, że po klęsce powstania musiał opuścić Królestwo Polskie w obawie przed aresztowaniem.

Wyjechał do Krakowa, gdzie zapisał się na studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zmuszony opuścić po kilku miesiącach Kraków, nie zamierzał zaniechać studiów. Wyjechał do Drezna, gdzie znalazł oparcie u wybitnego polskiego pisarza Józefa Ignacego Kraszewskiego, za którego radą podjął studia w Jenie, a od 1865 r. w Berlinie, gdzie kontynuował studia filozoficzne i klasyczne. Jednak nieoczekiwanie po trzyletnim okresie nauki porzucił dotychczasowy kierunek studiów i wstąpił na Wydział Lekarski Uniwersytetu Berlińskiego. W 1870 r., ze względu na...

 

Pełny tekst artykułu (po zalogowaniu w serwisie)

Jak uzyskać pełny dostęp do zasobów serwisu jednota.pl

* * * * *

Jarosław Stulczewski – archiwista, regionalista, publicysta i prezes Zarządu Towarzystwa Przyjaciół Zduńskiej Woli

 

Na zdjęciu: Marceli Nencki (źródło: „Gazeta Lekarska”, nr 7/1880)

 

[1] Archiwum Państwowe w Łodzi, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Rossoszycy, Akta urodzonych, 1847, nr aktu 18.