Pismo religijno-społeczne poświęcone polskiemu
      ewangelicyzmowi i ekumenii

NR 8-9 / 1991

Baptyści są społecznością religijną, która wyrosła w okresie poreformacyjnym na fali nawrotu do biblijnego chrześcijaństwa. Uznaje ona nadrzędność Pisma Świętego nad wszystkimi autorytetami kościelnymi. Nazwa, „baptyzm" mieści w sobie greckie określenie chrztu przez zanurzenie, przez co nawiązuje do nowotestamentowego chrztu, przyjętego i ustanowionego przez Jezusa. Po raz pierwszy tej nazwy użył w XVII w. kanclerz królewski Anglii. Baptyści są społecznością religijną, która wyrosła w okresie poreformacyjnym na fali nawrotu do biblijnego chrześcijaństwa. Uznaje ona nadrzędność Pisma Świętego nad wszystkimi autorytetami kościelnymi. Nazwa, „baptyzm" mieści w sobie greckie określenie chrztu przez zanurzenie, przez co nawiązuje do nowotestamentowego chrztu, przyjętego i ustanowionego przez Jezusa. Po raz pierwszy tej nazwy użył w XVII w. kanclerz królewski Anglii.

Doktryna Kościoła obejmuje wyłącznie prawdy biblijne. Wśród nich najważniejsze jest uznanie ksiąg Starego i Nowego Testamentu za jedyne, natchnione przez Ducha Świętego, Objawienie Boże dla ludzi. Wierzymy, że jest tylko jeden prawdziwy, wieczny Bóg, objawiający się jako Ojciec, Syn i Duch Święty. Przemawia On do swego ludu przez nieprzemijające, odwieczne Słowo. Po upadku w grzech człowieka, stworzonego na obraz i podobieństwo Boże, Syn Boży, przeznaczony jako ofiara przebłagalna, dokonał odkupienia i zbawienia ludzkości. Każdy, kto w Niego wierzy, otrzymuje żywot wieczny przez wiarę. Wiara obejmuje możliwość nowego narodzenia duchowego przez przyjęcie Jezusa Chrystusa jako osobistego Zbawiciela i Pana. Chrzest wiary jest znakiem Przymierza zawartego między Bogiem a człowiekiem, znakiem potwierdzającym osobistą wiarę i przynależność do Ciała Chrystusa, jakim jest Kościół. Dlatego chrzest przyjmowany jest w wieku dorosłym, świadomie. Osoby wierzące, które przez chrzest uznały Chrystusa za Zbawiciela, mogą uczestniczyć w Wieczerzy Pańskiej, ustanowionej przez Jezusa i będącej pamiątką Jego odkupieńczej śmierci. Do zboru należą jedynie ci, którzy po przyjęciu Chrystusa i chrztu wiary stali się członkami ludu Bożego. Głową zborów i całego Kościoła jest jedynie Jezus Chrystus. Z osobą Marii, Matki Pana Jezusa, baptyści wiążą szacunek, lecz nie oddają Jej czci należnej jedynie Jezusowi Chrystusowi, Odkupicielowi świata. Dzień odpoczynku - niedziela, zwany także Dniem Pańskim, jest poświęcony całkowicie Bogu i Jego służbie. Wierzymy w powtórne przyjście Chrystusa w chwale i mocy, kiedy to Kościół zostanie zabrany z ziemi przez Pana, a dzieło odkupienia ludzkości zakończone.

Geneza ruchu baptystycznego jest ściśle związana z Anglią i Holandią. Otóż z powodu niemożności wyznawania swych zasad w Anglii, liczna grupa chrześcijan, która oddzieliła się od Kościoła anglikańskiego, uciekła do Holandii, gdzie przyjęła chrzest i utworzyła w 1609 r. pierwszy zbór baptystów. Po latach ludzie ci powrócili do Anglii już jako baptyści. W 1616 r. w okolicach Londynu powstało drugie - niezależne od pierwszego - ugrupowanie, któremu przewodził Henry Jacob. W 1641 r. uformowało się ono jako środowisko tzw. partykularnych baptystów. Połączenie obu grup nastąpiło w 1770 r.

Początki historii baptystów w Polsce sięgają połowy XIX w. Wtedy to (w 1850 r.) rozpoczął pracę w Adamowie k. Warszawy Gustaw Alf, który prowadząc koło biblijno-modlitewne upowszechniał zasady baptystyczne. W osiem lat później utworzył on pierwszy na ziemiach polskich zbór baptystów. W latach 1858-1872 powstawały następne zbory. W tym pierwszym okresie środowisko to liczyło 2685 członków, w 17 niedzielnych szkołach uczyło się 445 dzieci. Pracę kaznodziejską prowadziło 18 osób. Był to okres rozbiorów, w którym Kościół nie miał ujednoliconego kształtu organizacyjnego, a zbory podlegały prawodawstwu poszczególnych zaborów.

Pierwszy słowiański zbór powstał w Zelowie, w jego skład weszły niektóre osoby wywodzące się z Kościoła ewangelicko-reformowanego. W 1907 r. założono pierwsze Seminarium Teologiczne w Łodzi i odtąd miasto to stało się centrum pracy misyjnej. W rok później, w 1908 r., powstał zbór w Warszawie, a następnie w innych miastach.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wzrosły możliwości misyjne, ale w warunkach dominacji Kościoła katolickiego baptyści mogli oficjalnie działać jedynie jako Stowarzyszenie Wzajemnej Pomocy. Praca misyjna prowadzona była przez dwie unie: słowiańską i niemiecką, tworzące nieoficjalny Kościół baptystyczny. W 1925 r. założono czasopismo „Słowo Prawdy", a w 1926 r. otwarto Dom Wydawniczy „Kompas", który posiadał drukarnię. Baptyści prowadzili szpital „Betlejem" w Łodzi, ochronkę dla dzieci w Brześciu, dom starców w Narewce.

W latach II wojny światowej i okupacji działalność misyjna została rozbita, pracę prowadzono po domach. W tym smutnym okresie cenną zdobyczą była duchowa jedność integrujących się ze sobą różnych grup ewangelicznych. Bezpośrednio po zakończeniu wojny i w pierwszych powojennych latach praca polegała głównie na odbudowie zniszczeń i organizowaniu kształtu formalnego Kościoła. Reaktywowano Seminarium Teologiczne, wznowiono wydawanie miesięcznika „Słowo Prawdy". W następnych dziesięcioleciach rozwijano pracę misyjną, wydawniczą i duszpasterską w granicach, jakie wyznaczały ówczesne warunki polityczno-społeczne.

Obecnie Kościół baptystyczny w Polsce liczy 3100 osób skupionych w ponad 50 zborach. Prowadzą one działalność misyjno-ewangelizacyjną, która wykracza poza same zbory i obejmuje szerokie kręgi polskiego społeczeństwa. Praktykowane w codziennym życiu zasady Ewangelii Chrystusa wyrażają się w rzetelnym, odpowiedzialnym stosunku do pracy, szacunku wobec duchowych dóbr narodu, godności jednostki i poszanowaniu praw różnych grup społecznych.

Baptyści szczególnie podkreślają etos pracy i wartości z nią związane. Cenią wykształcenie i odczuwają potrzebę pełnego uczestnictwa w wytwarzaniu duchowych i materialnych dóbr społeczeństwa. Wśród wyznawców spotkać można osoby reprezentujące wolne zawody, zwłaszcza lekarzy i nauczycieli, z roku na rok wzrasta liczba młodych baptystów studiujących na wyższych uczelniach.

Opieka i pomoc, praca charytatywna i diakonijna na rzecz zarówno współwyznawców, jak i osób spoza Kościoła zawsze zajmowały ważne miejsce w działalności zborów. Zbieranie i rozdzielanie odzieży, żywności i leków nie wyczerpuje listy tych działań, świadczonych także rodzinom najuboższym zamieszkującym w sąsiedztwie danego zboru. Staramy się tworzyć stałe ośrodki pomocy dla potrzebujących, zwłaszcza tam, gdzie warunki lokalowe na to pozwalają. Pomimo ogólnej trudnej sytuacji ekonomicznej w Polsce, wiele baptystycznych rodzin podejmuje się opieki nad dziećmi porzuconymi lub sierotami społecznymi. Dotyczy to nie tylko bezdzietnych małżeństw, ale i rodzin mających własne dzieci. Udzielana jest także pomoc rodzinom rozbitym lub matkom samotnie wychowującym dzieci. Między innymi od kilku lat organizowane są wakacje dla dzieci z domów dziecka i z tych najuboższych rodzin, które pozostają pod opieką poszczególnych naszych współwyznawców. Zwłaszcza ostatnio niekiedy aż 50% uczestników kolonii dla dzieci i obozów dla młodzieży baptystycznej pochodzi spoza środowiska baptystycznego. Religijne przeżycia, kontakt z Pismem Świętym, zasady współżycia chrześcijańskiego praktykowane na co dzień na tych obozach - przenoszone są później do rodzin niebaptystycznych i w wielu wypadkach wydają dobre owoce.

Nowe warunki polityczne w kraju, sprzyjające rozwijaniu inicjatyw gospodarczych, umożliwiły niektórym zborom lub poszczególnym osobom założenie księgarni, rozprowadzających zarówno publikacje baptystyczne, jak tez inne pozycje wydawane przez różne oficyny chrześcijańskie w Polsce. Upowszechniana tą drogą literatura chrześcijańska trafia do szerokiego kręgu odbiorców na terenie całego kraju.
Znaczny wpływ na młodzież zaprzyjaźnioną z młodymi członkami zborów baptystycznych wywiera popularyzowanie i nauczanie języka angielskiego. Dużym zainteresowaniem cieszą się nabożeństwa w języku angielskim. Od wielu już lat wyspecjalizowani profesjonaliści prowadzą letnie obozy językowe, cieszące się niesłabnącym zainteresowaniem młodzieży szkół średnich i wyższych. Między młodzieżą baptystyczną i niebaptystyczną nawiązują się na nich - w  sposób  nie  tylko  naturalny,   ale  i  atrakcyjny - bliskie więzi. U osób spoza zborów baptystycznych kształtuje się pozytywny, a nawet afirmacyjny stosunek do Pisma Świętego. Uczą się one współżycia ekumenicznego wśród młodzieży o różnej orientacji wyznaniowej. Ukoronowaniem wieloletnich wysiłków jest otwarta dwa lata temu przy zborze baptystów Szkoła Języka Angielskiego we Wrocławiu, mająca takie same uprawnienia jak szkoła państwowa.

Szczególną pracę duszpasterską prowadzi zbór w Koszalinie, gdzie w miejscowym zakładzie wychowawczym („poprawczaku") osiąga piękne wyniki wychowawcze. Zorganizowane grupy baptystów w różnych częściach kraju prowadzą też regularną pracę duszpasterską wśród więźniów, dostarczając im Pismo Święte i literaturę chrześcijańską. Programy katechetyczne są tak dobierane, aby wspierały proces przygotowania więźniów do adaptacji w społeczeństwie już po opuszczeniu przez nich zakładów karnych. Przewidywana jest, a w uzasadnionych przypadkach już stosowana, pomoc materialna dla najbardziej potrzebujących, zwłaszcza tuż przed opuszczeniem zakładu. Udziela się też (jak dotąd jednak sporadycznie) pomocy duchowej i materialnej osobom przystosowującym się do życia na wolności.

Obecna dekada, uznana za dekadę ewangelizacji świata, inspiruje wiele zespołów do prowadzenia szerokiej, otwartej dla wszystkich, ewangelizacji na ulicach miast. Także na terenie ośrodków poprawczych członkowie tych zespołów, dzięki osobistym kontaktom z ludźmi wykolejonymi, wpływają na ich motywację do poprawy życia i przyjęcia ewangelicznych ideałów i wartości. Wiele zborów podejmuje działania misyjne na szeroką skalę w placówkach pozakościelnych, takich jak filharmonie, domy kultury, świetlice czy hale sportowe, dzięki czemu trafia do wielotysięcznej rzeszy słuchaczy. Uczestniczą w tych spotkaniach w przeważającej mierze ludzie spoza środowiska baptystycznego, zainteresowani poznaniem istoty prawdy przekazywanej przez Ewangelię i sposobami jej praktykowania przez wyznawców w naszych zborach.

Związana ściśle z ewangelizacją szeroka działalność wydawnicza Kościoła zaspokaja potrzeby nie tylko naszego środowiska. Popyt na nasze publikacje jest dość duży, a niektóre tytuły (np. Joni i Nicky Cruz opowiada) cieszą się od lat niesłabnącym zainteresowaniem młodzieży i osób niepełnosprawnych.

Szeroki krąg społeczny stanowią też słuchacze radiowych audycji ,,Wędrówka przez Biblię", emitowanych przez Trans World Radio w Monte Carlo, a także programy religijne i nabożeństwa na antenie Polskiego Radia.

Świadomi wielorakich potrzeb czasów, w jakich żyjemy, pragniemy w tej dekadzie prowadzić bardziej intensywne ewangelizowanie różnych grup społecznych, łącząc tę działalność z niesieniem pomocy medycznej, socjalnej i edukacyjnej. Na wyzwanie czasów ostatecznych pragniemy odpowiedzieć nie tylko wzmożonym głoszeniem Słowa, ale praktycznymi czynami, które, jak wierzymy, doprowadzą do przeobrażeń moralnych choćby części naszego społeczeństwa. To właśnie czyny staną się współczesną wykładnią zwiastowanych prawd Ewangelii Chrystusowej.