Pismo religijno-społeczne poświęcone polskiemu
      ewangelicyzmowi i ekumenii

1 /1992

W wielu domach na półce z książkami pośród innych tomów stoi Pismo Święte. Czasem jest to tylko Nowy Testament, często cała Biblia. Skąd się wzięła w naszym domu? Kto ją przyniósł i kiedy? Gdzie była kupiona? Może została odziedziczona po babce, bo na stronie tytułowej oprócz napisu: Biblia to iest wszystko Pismo Święte Starego i Nowego Przymierza podług Edycyi Berlińskiey z Roku 1810 z Gdańskiey z Roku 1632 dla Pożytku Zborów Polskich Ewangelickich za przyczyną Głównego Towarzystwa Biblijnego Pruskiego na nowo przedrukowane w Halli, Roku Pańskiego 1860. Drukiem i Nakładem Bibliyney Instytucyi Kansteińskiey – widnieje jakaś zatarta dedykacja ...

Dla wielu polskich rodzin Biblia stanowi podstawę życia i postępowania. Jest książką nie tylko pieczołowicie odkurzaną, ale codziennie czytaną, a Słowo Boże z niej przemawiające ma wartość jedyną i wieczną. W wielu też domach wiadomo, gdzie zawsze można ją kupić. Księgarnia przy ulicy Nowy Świat 40 w Warszawie znana jest klientom z całej Polski. To księgarnia Towarzystwa Biblijnego, instytucji, która w naszym kraju od 1816 r. zajmuje się drukowaniem, rozpowszechnianiem i tłumaczeniem Pisma Świętego. Pełna nazwa brzmi: Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne [BiZTB], a to dlatego, że powstało w Anglii, w 1804 r., i stamtąd dotarła do nas idea założenia takiej instytucji na ziemiach polskich.

Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne w Polsce zakończyło 175 lat swojej działalności. Z tej okazji odbyły się w Warszawie (13–15 września ub.r.) uroczyste obchody jubileuszowe, na które przybyli przedstawiciele Towarzystw Biblijnych z całego świata, wśród nich członkowie najwyższych władz Zjednoczonych Towarzystw Biblijnych, a także liczni goście krajowi z różnych Kościołów i uczelni teologicznych.

Uroczystości zainaugurowała sesja biblijna, którą otworzyła Barbara Enholc-Narzyńska, dyrektor Towarzystwa Biblijnego w Polsce. Na praktycznych przykładach scharakteryzowała istotę Towarzystwa i jego służbę w minionych latach, a także ekumeniczny wymiar działalności. Stwierdziła, że mimo wielu trudności służba ta mogła być rozwijana również w okresie komunistycznego totalitaryzmu. Od 1947 r" dzięki pomocy Zjednoczonych Towarzystw Biblijnych i macierzystego BiZTB w Anglii, wydano ponad 10 milionów egzemplarzy Biblii w języku polskim. – Rewolucja polityczno-ustrojowa i światopoglądowo-obyczajowa, jaką przeżywamy na naszym kontynencie, skłania nas do zastanowienia się nad rolą i znaczeniem Pisma Świętego we współczesnej Europie – powiedziała dyrektor Narzyńska. Konieczne jest zrewidowanie naszego – często powierzchownego – chrześcijaństwa, potrzebujemy więc reewangelizacji, odkrycia na nowo Pisma Świętego, tak aby jego treści przeniknęły do wszystkich dziedzin życia. Duża rola do odegrania przypada w tym ruchowi ekumenicznemu i apostolatowi biblijnemu. Swoje wystąpienie dyrektor Narzyńska zakończyła cytatem z Księgi Jeremiasza (22:29): „Ziemio, ziemio, ziemio, słuchaj Słowa Pańskiego".

Referat wprowadzający pt.Biblia w obecnej sytuacji w Europie,wygłosił prezydent Zjednoczonych Towarzystw Biblijnych [ZTB], ks. bp Eduard Lohse (RFN). Mówca przedstawił historię Towarzystw Biblijnych w Europie, ze szczególnym uwzględnieniem historii Towarzystwa Biblijnego w Polsce. Jego powstaniu patronowali przedstawiciele wszystkich wyznań. Wśród członków-założycieli znaleźli się m.in. minister S.Potocki, książę A.Czartoryski, książę F.K.Drucki-Lubecki, ks. S.Staszic, S.B.Linde, J.U.Niemcewicz, ks. K.Diehl, J.S.Bandtkie. Dopiero późniejsze trudności w zaakceptowaniu działalności Towarzystwa przez hierarchię Kościoła rzymskokatolickiego spowodowały, że stało się ono domeną protestantów. Działało jednak nadal na rzecz wszystkich wyznań, drukowało bowiem zarówno przekład katolicki ks. Jakuba Wujka, jak i protestancki – Biblię Gdańską. Po II wojnie światowej wydawało nowe przekłady, tak iż polskie Biblie dostępne są dzisiaj Polakom w kraju oraz licznej Polonii. Od kilku lat w Polsce drukuje się Biblię (lub jej części) także w obcych językach. Na przykład: dla czytelników na Haiti, w krajach Afryki Zachodniej i Południowego Pacyfiku – Ewangelie po francusku, Nowy Testament dla Czechosłowacji, Biblię po rosyjsku dla Kościoła baptystów w Rosji i innych krajach wchodzących do niedawna w skład Związku Radzieckiego. Jest to wkład polskiego Towarzystwa w światową działalność ZTB. Podczas swego wystąpienia prezydent ZTB zadał wiele istotnych pytań, m.in. o wkład chrześcijan w budowanie nowej Europy, rolę Biblii i Towarzystw Biblijnych w tworzeniu społeczności wszystkich narodów europejskich. – W obliczu zmian, jakie zaszły i nadal zachodzą w Europie – stwierdził mówca – możemy spotykać się jako ludzie wolni i niezależni, aby pomagać sobie nawzajem i razem kształtować nową Europę. Towarzystwa Biblijne, jak zawsze, będą służyły wszystkim Kościołom, muszą zatem konsultować się z ich przedstawicielami w sprawach wydań Biblii. Konieczne są jej nowe przekłady, wydawane przy współpracy wszystkich wyznań, jak również rewizje starych przekładów oraz dokładne rekonstrukcje oryginalnych tekstów biblijnych. Należy też nawiązywać ekumeniczne kontakty między Wschodem a Zachodem.

Wiceprezydent ZTB i prezydent Katolickiej Federacji Biblijnej, ks. bp Alberto Ablondi (Włochy), w swoim wystąpieniu położył nacisk na współpracę obu organizacji dla dobra całego Kościoła i na działanie w imię jedności, którą – mimo różnorodności – osiągnęły one przez Słowo Boże. Biblia, dzięki swoim wartościom społecznym, otwiera człowieka na potrzeby bliźnich. Apostolat biblijny to dialog, w którym człowiek otwiera się na Boga i drugiego człowieka.

Interesujący referat podczas sesji wygłosił ks. bp Kazimierz Romaniuk, który powiedział m.in.: „I oto stajemy wobec problemu, jak wykorzystać Biblię w epoce pełnej wolności ? W jaki sposób ma posłużyć Biblia za tworzywo do budowania nowej rzeczywistości? Od czego zacząć tę nową ewangelizację Europy posttotalitarnej? Wydaje się, że trzeba by zacząć od szczególnej popularyzacji tekstów biblijnych, które mówią ó sensie ludzkiego życia. (...) Mamy dokładać wszelkich starań, żeby ludzie zrozumieli, że ich życie będzie miało sens tylko wtedy, gdy innym zaczną dobrze czynić, gdy przestaną żyć dla siebie". Sposób na takie życie znaleźć można jedynie w Ewangelii. „Ta sama – mówił dalej ks. bp Romaniuk – tak rozumiana, wyraźnie altruistyczna albo prościej: służebna filozofia życia winna też stanowić podstawę moralności politycznej, którą wreszcie nie tylko możemy, lecz powinniśmy, i to ze wszystkich sił, kształtować". Biskup Romaniuk mówiąc o procesach integracyjnych w Europie stwierdził, że z racji chrześcijańskich korzeni kultury europejskiej Biblia powinna stanowić najważniejszą podstawę tych procesów. Apostolat biblijny należy przeciwstawiać tendencjom popularyzowania modelu państwa laickiego. A we współpracy ekumenicznej i międzynarodowej trzeba popierać działanie ruchów neokatechumenalno-charyzmatycznych i wykorzystywanie Biblii w pracy duszpasterskiej.

Dr Konstantin Logaczew z Akademii Teologicznej w Petersburgu (d. Leningrad) mówił o tym, jak totalitaryzm wschodnioeuropejski uczynił wszystko, aby zamknąć Biblię przed ludźmi. Proces edukacji świadomie odrywano od kulturowej tradycji chrześcijańskiej, zerwano więź między naukami biblijnymi i humanistycznymi. Przez ostatnie dwa lata obserwowano w Rosji duże zapotrzebowanie na Biblię, natomiast obecnie ludzie przestali ją kupować, i to nie tylko ze względu na wysoką cenę, ale przede wszystkim z powodu trudności w jej zrozumieniu, wynikających zarówno z przestarzałego języka przekładów, jak i z braku podstawowej wiedzy biblijnej u czytelnika. Ważne jest zatem nie tylko szerokie rozpowszechnianie Pisma Świętego, ale także wiedza o tym, jaką Biblię rozpowszechniać i w jakich środowiskach. Należy zrewidować stare przekłady i dokonać nowych tłumaczeń, odbudować więź nauk humanistycznych i biblijnych oraz odnowić ekumeniczną współpracę biblistów. Wszystkim, którzy w tej dziedzinie niosą pomoc krajom Europy Wschodniej i ZSRR, należy tłumaczyć, że Biblia ma trafić nie tylko do rąk, ale przede wszystkim do dusz, serc i umysłów ludzkich.

Ks. dr Jifi Luki, sekretarz generalny Towarzystwa Biblijnego w Czechosłowacji, omówił sytuację w swym kraju przed i pod rządami komunistów oraz obecną. W pracy biblijnej i działalności Towarzystwa Biblijnego dostrzegł ważny czynnik jedności Kościoła. Jednakże dzisiaj, gdy otwiera się tak wiele możliwości działania, pojawia się zarazem obawa, czy jesteśmy dostatecznie przygotowani do tego, aby sprostać wszystkim potrzebom społeczeństwa.

Wystąpienie ks. Steina Mydske, zastępcy sekretarza generalnego Norweskiego Towarzystwa Biblijnego, stanowiło swego rodzaju podsumowanie sesji i jej konkluzję: Biblia, jako podstawa nowej europejskiej wspólnoty, musi stać się głównym drogowskazem duchowej i moralnej odnowy oraz ogólnoświatowej solidarności. Właśnie z Pisma Świętego czerpiemy radość i nadzieję na przyszłość.

W dyskusji, którą prowadził ks. dr Hans Florin (RFN), sekretarz generalny Zjednoczonych Towarzystw Biblijnych na Europę i Środkowy Wschód, mówiono o wielkiej wadze współpracy międzynarodowej i ekumenicznej biblistów, o konieczności nowych tłumaczeń Biblii, a przede wszystkim o potrzebie polskiego, w pełni ekumenicznego, przekładu. Najwyższy już bowiem czas po temu, aby rozpocząć taką pracę.

Goście Towarzystwa Biblijnego zostali przyjęci przez Prymasa Polski ks. kardynała Józefa Glempa. Złożyli też wizytę w Polskiej Radzie Ekumenicznej i spotkali się z jej przedstawicielami, m.in. z prezesem, ks. bp. Zdzisławem Trandą. Program ich pobytu obejmował ponadto krótkie zwiedzanie miasta, zakończone wizytą w siedzibie Towarzystwa Biblijnego i spotkaniem z jego pracownikami.

Jubileusz Towarzystwa Biblijnego w Polsce stał się okazją do uroczystego wieczoru biblijnego w kościele Św. Trójcy, gdzie gospodarzem był ks. sen. Jan Walter. Wieczór wypełniła muzyka organowa, pieśni chóru i całego zgromadzenia oraz dziękczynne modły za Towarzystwa Biblijne – w Polsce i w innych krajach – oraz za całe wielkie dzieło Zjednoczonych Towarzystw Biblijnych; przede wszystkim zaś za dar Słowa Bożego, jego nieprzemijającą wartość i moc. Przedstawiciele Towarzystw Biblijnych z różnych krajów mówili m.in. o roli Biblii w obliczu zadań dnia dzisiejszego, o pracy biblijnej w dalekiej Arktyce, o Biblii jako Słowie nadziei dla Europy w nadchodzącym tysiącleciu oraz o działalności Towarzystwa Biblijnego na kontynencie afrykańskim.

Końcowym akcentem obchodów 1 75-lecia Towarzystwa Biblijnego w naszym kraju było niedzielne nabożeństwo, także w kościele Św. Trójcy. Kazanie (Łuk.1 7:11-1 9 – historia dziesięciu trędowatych) wygłosił ks. dr Hans Florin z Niemiec. Mówiąc o zjednoczeniu w służbie Słowa Bożego nawiązał do tragicznej rocznicy zburzenia kościoła Św. Trójcy, przypadającej 16 września. – Wtedy byliśmy przeciwnikami w konflikcie zbrojnym – powiedział. Teraz ośmielam się stanąć przed wami i zwiastować dzisiejszej niedzieli Ewangelię tylko dlatego, że świadom jestem naszego zjednoczenia w służbie świętego Słowa Bożego. Pozdrowienia podczas nabożeństwa przekazali od swoich Towarzystw Biblijnych przedstawiciele USA, Danii i Japonii.

Po nabożeństwie goście obejrzeli wystawę ilustrującą pracę Towarzystwa Biblijnego w Polsce i światowego ruchu Zjednoczonych Towarzystw Biblijnych, a następnie spotkali się z parafianami oraz obecnymi i emerytowanymi pracownikami Towarzystwa w Warszawie.

Uroczystości jubileuszowe pozostaną na długo w pamięci uczestników, ukazały one bowiem sprawy, o których nie myśli się na co dzień – że Towarzystwo Biblijne, istniejące w Polsce od 175 lat, wniosło bardzo poważny wkład w życie religijne, ekumeniczne i kulturalne kraju.

Jubileusze są potrzebne. Czasami po to, by wzbudzić refleksję nad osiągnięciami i błędami popełnionymi w przeszłości, aby szukać nowych dróg i form pracy, ale także po to, jak powiedział w swym kazaniu ks. Florin, aby zatrzymać się pośród wytężonej pracy i, jak ten Samarytanin, cudzoziemiec, składać Bogu dzięki. Dziękujemy Bogu za to, że powierzył nam służbę Słowa Bożego, za Towarzystwo Biblijne w Polsce i jego wiernych pracowników, za Biblię – źródło naszej wiary, która wśród wielu cierpień i trudów pozwalała nam przetrwać, ciągle uzdalnia do dalszej pracy i zbawia dla Królestwa Bożego.

Wierzę, że takiej chwili na dziękczynną modlitwę szukać będziemy nie tylko przy okrągłych rocznicach, ale w każdym roku i każdym dniu naszej służby w Towarzystwie Biblijnym w Polsce.

Małgorzata Platajs
[pracownik BiZTB w Warszawie]