Nr 5 / 2001
„Grzech mój, Panie, Tobie wyznałem” – słowa pieśni według Ps. 32 rozpoczęły wielkopostne ekumeniczne nabożeństwo pokutne w kościele św. Marcina na warszawskiej Starówce (29 marca). Jego współorganizatorem była Polska Rada Chrześcijan i Żydów.
Zło płynie z wnętrza ludzkiego serca, a nie z okoliczności zewnętrznych. Grzech człowieka krzyżuje plany Boga. Przepaść rozwierająca się wskutek grzechu między Bogiem a człowiekiem zabija też nadzieję i miłość. Jak można je odbudować? Przez nieobłudną modlitwę, jałmużnę, tj. czynienie dobra, i pokutę – mówił Jan Grosfeld (członek PRChiŻ i sekretarz Komitetu Episkopatu do Dialogu z Judaizmem) we wprowadzeniu do fragmentu Ewangelii Mateusza o pojednaniu z bratem jako warunku pojednania z Bogiem (Mat. 5:17-26). – Dlatego chrześcijanie powinni przeprosić Boga także za grzechy wobec Żydów.
Do tych grzechów nawiązał – po wystąpieniu ks. bpa Tadeusza Pikusa (wiceprzewodniczącego Rady Episkopatu ds. Ekumenizmu), który mówił o znaczeniu i warunkach pokuty w jej trzech wymiarach: wobec Boga, bliźnich i samego siebie (uporządkowanie własnego serca) – ks. bp Zdzisław Tranda (ref.). Zabicie 1 600 Żydów w Jedwabnem nazwał tragedią Żydów oraz tragedią Polaków, a winę za antysemickie postawy strasznym, bolesnym wstydem. Bo łatwo szczycić się tym – mówił – że wielu Polaków ratowało Żydów, lecz bardzo trudno spojrzeć w oczy prawdzie, że Polacy uczestniczyli w mordzie. Ks. bp Tranda wyraził nadzieję, że zbrodnia w Jedwabnem zostanie wyjaśniona, a wina osądzona sprawiedliwie. Podkreślił też, że prawdziwa pokuta możliwa jest tylko wtedy, gdy Boża światłość rozjaśni sumienie człowieka. Myśli i uczucia zebranych wyraziła końcowa modlitwa wiernych, przygotowana i wygłoszona przez prof. Bogdana Michałowicza z Klubu Inteligencji Katolickiej (zob. poniżej).
Wszyscy mieli też możność wziąć udział w tradycyjnym czwartkowym nabożeństwie ekumenicznym, podczas którego kazanie wygłosił ks. bp Janusz Jagucki (lut.). Później, w czasie agapy ks. bp Bronisław Dembowski z Włocławka wspominał czasy okupacji i postawy mieszkańców majątku, którzy nie zdradzili ukrywanego przez niego i jego kolegów uciekiniera z getta. Dodał też, że dopiero niedawno dowiedział się z „Tygodnika Powszechnego”, że w Nieszawie (leżącej w jego diecezji) na fali wojennych porachunków w 1945 r. Polacy zabijali swych niemieckich sąsiadów, potomków osadników z XVII w., oraz o inicjatywie miejscowego proboszcza, mającej na celu upamiętnienie ofiar i pojednanie. (mk)
Boże Abrahama, Izaaka i Izraela,
Boże ojców naszych i nasz Boże,
zmiłuj się nad światem, który stworzyłeś – dobry i piękny –
a który ludzie w służbie złotego cielca zamieniają w piekło.
Ześlij Ducha Twego,
niech zstąpi i odnowi oblicze Ziemi,
tak by mogła ona stać się prawdziwą Ojczyzną Ludzi.
Ciebie prosimy: wysłuchaj nas, Panie!
Po trzykroć Święty Panie Zastępów,
który potomstwem tak licznym jak gwiazdy niebieskie
obdarzyłeś sługę Twego Abrahama,
spraw, by wszyscy, dla których jest on ojcem w wierze:
Żydzi, muzułmanie i chrześcijanie,
odnaleźli na nowo łączące ich więzy braterstwa
i budowali swą wspólną przyszłość w zgodzie i pokoju.
Ciebie prosimy: wysłuchaj nas, Panie!
Panie, który jesteś naszym Pasterzem,
prowadź swoją owczarnię, Twój Kościół, ku pełnej jedności.
Odnawiaj Go, dopomóż Mu odrzucić wszystko,
co nie pochodzi od Ciebie.
Błogosław wszystkim wspólnotom chrześcijańskim,
by w nowe tysiąclecie wchodziły oczyszczone
z wzajemnych uprzedzeń i niechęci,
coraz bliższe sobie wzajemnie i coraz bliższe Tobie.
Ciebie prosimy: wysłuchaj nas, Panie!
Ty, Panie, który jesteś źródłem wszelkiej prawdy,
chroń Twoich wiernych
przed grzechem składania fałszywego świadectwa
w rzekomo dobrym celu,
przed pokusą posługiwania się półprawdą,
gdy prawda staje się niewygodna,
przed używaniem mowy pokrętnej i dwuznacznej.
Daj nam odwagę mówienia „Tak, tak” i „Nie, nie”.
Ciebie prosimy: wysłuchaj nas, Panie!
Panie miłosierny, nieskory do gniewu i bardzo łaskawy,
w okresie Przygotowania Paschalnego
– tym szczególnym okresie nawrócenia –
dopomagaj wszystkim ludziom odróżnić dobro od zła w ich życiu
i nazwać dobro – dobrem, a zło – złem.
A kiedy wyznają swe grzechy i wyrażą skruchę,
udziel im swego ojcowskiego przebaczenia.
Ciebie prosimy: wysłuchaj nas, Panie!
Boże pełen miłosierdzia, zasiadający na wysokościach,
polecamy Twojej ojcowskiej miłości tych,
którzy podzielili los sługi Twojego Abla.
W cieniu Twych skrzydeł,
świętych i czystych niczym światło firmamentu niebieskiego,
skryj po wsze czasy
ofiary prześladowań i wojen religijnych,
ludobójstwa i pogromów,
kłamliwych oskarżeń i niesprawiedliwych wyroków:
tych, których mogiły dawno porosły mchem,
tych, którzy dziś czekają na złożenie do grobu,
i tych, których rozproszone szczątki nie zostaną nigdy pochowane.
Ogarnij ich wszystkich Twoją miłością.
Ciebie prosimy: wysłuchaj nas, Panie!
Zebrałeś nas, Panie, dziś w tej świątyni,
która od lat jest miejscem dawania świadectwa
wierności wierze, sprawiedliwości i prawdzie.
Błogosław nam, Panie,
naucz nas prawdy Twojej,
wzbudź w nas żal za wszelkie zło,
rozpal w naszych sercach miłość ku braciom,
prowadź nas Twoją drogą,
nawracaj nas w każdej chwili naszego życia.
Ciebie prosimy: wysłuchaj nas, Panie!