Pismo religijno-społeczne poświęcone polskiemu
      ewangelicyzmowi i ekumenii

4/1991

Na zaproszenie prymasa Polski, kard. Józefa Glempa, w naszym kraju przebywała od 6 do 12 marca br, delegacja dwóch Kościołów szwedzkich: lulerańskiego oraz rzymskokatolickiego. Stronę luterańską reprezentowali: pry-nas Szwecji, arcybiskup Uppsali Beril Werkstrm, biskup Henrik Svenugsson ze Sztokholmu, biskup Claes-Bertil Ytteberg z Vaesteras, biskup Lers-Goeran Loennermark ze Skary, biskup pomocniczy Uppsali Tord Harlin, ks. Ragnar Persenius – sekretarz Konferencji Episkopatu oraz pani pastor Brigitta Handog odpowiedzialna za kontakty europejskie Kościoła szwedzkiego. Delegacja Kościoła rzymskokatolickiego nie była tak liczna, w jej skład weszli: biskup Hubertus Brandenburg ze Sztokholmu, o. Henrik Roelvink – przewodniczący diecezjalnej rady ekumenicznej i ks. Kristian Hylak, z pochodzenia Polak.

Szwedzcy goście rozpoczęli swą wizytę od zwiedzenia domu dla biednych dzieci w Otwocku k. Warszawy, zbudowanego dzięki pomocy chrześcijan ze Szwecji. Fundusze na ten cel zbierano m.in, podczas wizyty prymasa Polski w Skandynawii.

Pierwszego dnia pobytu goście odwiedzili katedrę św. Jana Chrzciciela i wzięli udział w ekumenicznej mszy w kościele Św. Marcina na Starym Mieście. Liturgii przewodniczył prymas Glemp, koncelebrowali m.in. nuncjusz apostolski w Polsce ks. abp Józef Kowalczyk, bp Hubertus Brandenburg, bp Władysław Miziołek i ks. prał. Bronisław Dembowski. We mszy uczestniczyli również polscy duchowni luterańscy, metodystyczni i reformowani. Homilię wygłosił abp Beril Werkström. Nawiązując do czytań mszalnych mówił on o potrzebie naszej modlitwy o chleb powszedni: „Dostaliśmy wszystko, aby się tym dzielić, i to nie tylko z przyjaciółmi, ale ze wszystkimi ludźmi, a dzieląc się chlebem doczesnym z potrzebującymi, stajemy się dla siebie braćmi w Chrystusie”.

Moment Komunii świętej był bardzo znamienny: luterańscy goście po kolei podchodzili do celebransa rozdzielającego Chleb Eucharystyczny i trzymając prawą rękę na sercu skłaniali nisko głowy.

Następnego dnia szwedzka delegacja udała się na spotkanie z członkami Prezydium Polskiej Rady Ekumeniczne), z rektorem ChAT, bp. Wiktorem Wysoczańskim, i z  honorowym prezesem PRE, ks. prof. Witoldem Benedyktowiczem. Gości poinformowano o pracy Rady, jej oddziałów i komisji, o kontaktach z Kościołem rzymskokatolickim w ramach Komisji Mieszanej i Podkomisji ds. Dialogu, o wspólnie organizowanym Tygodniu  Modlitwy o Jedność Chrześcijan oraz o współpracy polskich uczelni teologicznych: ChAT, ATK i KUL. Goście z kolei zrewanżowali się krótką informacją o współpracy ekumenicznej w Szwecji.

Po spotkaniu w Radzie odbyło się nabożeństwo w luterańskim kościele Św. Trójcy. Delegację szwedzką oraz nuncjusza apostolskiego, abp. Józefa Kowalczyka, powitał gospodarz, ks. sen. Jan Walter. W imieniu gości przemówił bp Svenugsson, który nawiązał do historii Kościoła luterańskiego w Polsce i roli bp. Juliusza Burschego w utrzymaniu polskości tego Kościoła. Mówił tez, ze Kościoły wprawdzie podążają już drogą ku jedności, ale ciągle jeszcze pozostaje wiele do zrobienia, aby ta jedność się urzeczywistniła.    Mówca wspomniał o wizycie papieża Jana Pawła II w luterańskiej katedrze w Uppsali, co – w jego odczuciu – było potwierdzeniem wspólnej wiary w jednego Pana i wspólnym dawaniem świadectwa. Życzył też wszystkim obecnym, aby zbliżająca się wizyta papieża i spotkanie z nim w tym kościele przyniosło wszystkim umocnienie na ekumenicznej drodze.

Po nabożeństwie delegacja udała się do grobu ks. Jerzego Popiełuszki i zwiedziła kościół św. Stanisława Kostki.

Trasa podróży wiodła przez Niepokalanów, Łowicz, Gniezno, Kalisz, Częstochowę, Cieszyn, Bielsko-Białą, Opole, Oświęcim i Kraków. W Gnieźnie delegacja uczestniczyła we mszy w kaplicy prymasowskiego Wyższego Seminarium Duchownego i w towarzystwie Prymasa Polski zwiedziła katedrę, skarbiec i bibliotekę. Po południu w auli seminaryjnej odbyła się sesja, na której obecni byli również biskupi: T. Gocławski, I. Jeż, K. Majdański, E. Piszcz oraz abp J. Stroba. W drodze do Częstochowy goście odwiedzili kościół św. Józefa w Kaliszu. Na Jasnej Górze w Częstochowie uczestniczyli w wieczornym apelu jasnogórskim, a następnego dnia we mszy sprawowanej w kaplicy Matki Bożej przez bp. Hubertusa Brandenburga, bp. częstochowskiego Stanisława Nowaka i duchownych katolickich ze Szwecji. Na zakończenie mszy bp Brandenburg podzielił się z pielgrzymami swoją radością, iż dane mu było na tym miejscu sprawować mszę i wspólnie z nimi modlić się. Z kolei biskup luterański, Claes-Bertil Ytteberg, nawiązując do historii powiedział: „Byliśmy już tutaj kiedyś, ale wtedy nie doszliśmy do ołtarza i nie przyjmowano nas tak gorąco... Przyjmijcie naszą modlitwę. Widzimy, że tutaj bije serce Polski. Nasza podróż po Polsce nie polega na odwiedzaniu miejsc pielgrzymkowych, ale na szukaniu jedności w wierze, jedności między chrześcijanami, jedności w Kościele”.

W Opolu szwedzką delegację przyjął ks. bp Alfons Nossol. Na spotkanie zaproszeni zostali wszyscy duchowni luterańscy z Opolszczyzny oraz ambasador Szwecji z rodziną. W niedzielę, 10 marca, delegacja rozdzieliła się. Katolicy pozostali na Opolszczyźnie, by w Nysie spotkać się z klerykami seminarium duchownego i wziąć udział we mszy odprawionej w języku niemieckim na Górze Św. Anny. Natomiast ewangelicka część delegacji udała się do Cieszyna i pobliskiego Dzięgielowa, gdzie spotkała się z miejscową wspólnotą luterańską, a następnie do Bielska-Białej, by tam uczestniczyć w nabożeństwie, podczas którego kazanie wygłosił biskup Sztokholmu, Henrik Svenugsson.

11 marca już cała delegacja złożyła hołd milionom pomordowanych w hitlerowskim obozie zagłady w Oświęcimiu, modliła się pod Ścianą Straceń, w celi głodowej św. Maksymiliana Kolbego oraz przed pomnikiem-mauzoleum w Brzezince. Wieczorem, po powrocie do Warszawy, szwedzcy biskupi byli gośćmi ambasadora Szwecji.

Tuż przed ich odjazdem w siedzibie Sekretariatu Episkopatu Polski odbyła się konferencja prasowa, podczas której prymas Józef Glemp ocenił kończącą się wizytę jako wydarzenie historyczne. Prymas kościoła luterańskiego w Szwecji, abp Beril Werkström, określił ją jako ekumeniczną (choćby tylko dlatego, że delegacja nie była jednolita wyznaniowo) i zarazem pastoralną. Duże wrażenie zrobiła na nim polska pobożność, która – jego zdaniem – powinna stać się „fundamentem budowania nowej Europy”. Bp Janusz Narzyński dostrzegł dwa aspekty wizyty: zewnętrzny – uwidoczniający i pogłębiający obustronne kontakty, istniejące od stuleci (zbliżenie Kościołów dokonuje się ponad granicami), oraz wewnętrzny – był to krótki kurs ekumenizmu, który nie pozostanie bez wpływu na budowanie naszej polskiej ekumenii. Niestety, dziennikarze amerykańskiej TV NBC, wykorzystując okazję spotkania się z prymasem Józefem Glempem, zdominowali konferencję prasową poświęconą pobytowi biskupów szwedzkich w Polsce i zamienili ją na wywiad z Prymasem o polskich sprawach religijnych i politycznych. Szkoda, że gospodarze spotkania do tego dopuścili, uniemożliwiając tym samym innym dziennikarzom uczestniczącym w konferencji (oprócz Grzegorza Polaka z „Gazety Wyborczej”, któremu udało się na samym początku zadać kilka pytań) rozmowę ze szwedzkimi gośćmi.