Pismo religijno-społeczne poświęcone polskiemu
      ewangelicyzmowi i ekumenii

1/1991

Światowa Rada Kościołów (dalej: ŚRK) zrzesza 311 Kościołów chrześcijańskich o tradycji prawosławnej, starokatolickiej, anglikańskiej i ewangelickiej. Daje to liczbę 350 milionów chrześcijan, żyjących w ponad 100 krajach świata. W najbliższym czasie, bo już od 7 do 20 lutego, będą oni reprezentowani przez ok. tysiąc delegatów, którzy przybędą do stolicy Australii, Canberry, na VII Zgromadzenie Ogólne ŚRK. Przypomnijmy, że I Zgromadzenie Ogólne, na którym oficjalnie ukonstytuowała się ŚRK, miało miejsce w 1948 r. w Amsterdamie (Holandia), następne zaś: w Evanston (USA. 1954), New Delhi (Indie, 1961). Uppsali (Szwecja. 1968), Nairobi (Kenia, 1976) i Vancouver (Kanada, 1983).

Do Canberry przyjedzie 3,5 tysiąca osób – oprócz wspomnianych już delegatów będą to grupy doradców, obserwatorów, gości, członkowie sztabu i dziennikarze. Ponadto spodziewana jest liczna grupa obserwatorów ze strony Kościoła rzymskokatolickiego (który nie jest członkiem Rady), różnych światowych związków wyznaniowych, krajowych i regionalnych rad ekumenicznych, a także religii niechrześcijańskich.

Zgromadzenie poprzedzone zostanie trzydniową konferencją delegatek (stanowiących 40% ogólnej liczby uczestników) oraz konferencją młodzieży (30% delegatów). Przedtem jeszcze we wszystkich częściach świata odbędą się regionalne konferencje przygotowawcze.

Każde Zgromadzenie Ogólne stwarza sposobność potwierdzenia przez Kościoły ich ekumenicznego zaangażowania w konfrontacji z duchowymi, społecznymi, ekonomicznymi i politycznymi problemami współczesnego świata. Tak samo, zapewne, będzie i w Canberrze. Delegaci wysłuchają ponadto sprawozdań różnych wydziałów, zespołów roboczych i komisji z ich pracy w okresie między zgromadzeniami, uchwalą program działania na najbliższe 7-8 lat, tj. do kolejnego Zgromadzenia Ogólnego, oraz wybiorą spośród siebie 150-osobowy Komitet Naczelny, realizujący uchwały Zgromadzenia, a także kilkuosobowe Prezydium.

„Przyjdź, Duchu Święty – odnów całe stworzenie” – to główne hasło i zarazem temat VII Zgromadzenia. Takie jego sformułowanie uwypukla trynitarną bazę Kościołów członkowskich ŚRK i stwarza szansę, że bardziej niż dotąd przejawi się zainteresowanie tej instytucji duchowością oraz dokonującą się w wielu Kościołach odnową charyzmatyczną, tak cenną w okresie gwałtownej sekularyzacji społeczeństw.

Znany teolog ewangelicko-reformowany, ks. prof. Lukas Vischer, tak pisze w nawiązaniu do głównego tematu VII Zgromadzenia Ogólnego: „Wybór tematu Zgromadzenia Ogólnego w Canberrze stanowi swego rodzaju przełom: dwie rzeczy rzucają się w oczy:

– Po raz pierwszy w historii ŚRK działanie Ducha Świętego znalazło się w centrum jej zainteresowań. Światowy Alians Kościołów Reformowanych uczynił modlitwę »Veni Creator Spiritus« głównym hasłem swego Zgromadzenia Generalnego już w 1964 r. we Frankfurcie. Natomiast ŚRK wybierała dotychczas tematy chrystologiczne. Właściwie trudno zrozumieć, dlaczego Duch Św. nie stał się wcześniej tematem któregoś z jej zgromadzeń ogólnych. Przecież Jego działanie jest podstawą ruchu ekumenicznego. Jakże bowiem inaczej, niż przez działanie Ducha, mogą podzielone Kościoły znaleźć drogę do jedności? Jak mogą wiarygodnie głosić świadectwo? Kościół Jezusa Chrystusa uprzęż Słowo i Ducha« gromadzi się stale na nowo w jedności wiary – czytamy w jednym ze starych reformowanych wyznań wiary. Nadzieją ruchu ekumenicznego jest właśnie to, że Duch Św. swoją mocą skruszy utrwalone i zaskorupiałe, w wyniku nieposłuszeństwa, struktury kościelne oraz objawi na nowo wspólnotę w Jezusie Chrystusie. Zgromadzenie Ogólne stworzy warunki do wspólnego zbadania, jak w sytuacji współczesnego świata można zrealizować ten cel.

– Drugim elementem tematu, obok działania Ducha Św., staje się Boże stworzenie. Wreszcie! – chciałoby się wykrzyknąć. Od wielu lat bowiem wskazywano z różnych stron na znaczenie tego tematu dla wspólnego świadectwa Kościołów, a mimo to był on stale pomijany. Najpierw z obawy, aby nie osłabić wspólnych chrystologicznych korzeni ruchu ekumenicznego, obecnych w ich świadectwie: potem z troski, by nie ucierpiały na tym starania o jedność Kościoła, wreszcie z podejrzliwości, że problemy ekologii mogłyby być wykorzystane przez bogate narody do uchylenia się przed realizowaniem nakazów sprawiedliwości. [...] Teraz zaś, bez odbycia rzeczywistej debaty w ramach koncyliarnego procesu na rzecz sprawiedliwości, pokoju i zachowania stworzenia, zagadnienie stworzenia Bożego wysunęło się nagłe na pierwszy plan”.

Temat główny Zgromadzenia w Canberrze został podzielony na cztery podtematy. Będą one dyskutowane w oddzielnie pracujących sekcjach.

Sekcja I: „dawco życia – zachowaj swoje stworzenie!”
W materiałach przygotowanych dla tej sekcji mówi się, że współczesna ludzkość żyje w okresie największego zagrożenia świata i w takiej sytuacji Kościoły powinny zrewidować swoje teologiczne pojmowanie stworzenia; dotyczy to zwłaszcza Kościołów w państwach zachodnich, które wyciągały korzyści z prawa do czynienia sobie ziemi poddaną, ale nie dość poważnie traktowały swoją odpowiedzialność za zachowanie stworzenia. Rozwinięcie nowej etyki i propagowanie stylu życia, który łączyłby nakaz sprawiedliwości ekonomicznej z wymaganiami ekologii – to zadanie Kościołów na dziś, gdyż sprawiedliwość społeczna i sprawiedliwość ekologiczna nie są ze sobą sprzeczne.

Kościoły nie powinny jednak tylko teoretyzować. Powinny przystąpić do konkretnego wcielania w życie zasad zachowania stworzenia. Materiały dla sekcji I formułują to tak: „Nasze rozumienie misji i świadectwa, nasze czyny wynikające z obowiązku lub ze sprzeciwu, nasz styl życia i nasza duchowość, nasze partnerstwo z innymi – wszystko to musi ulec przemianie, jeśli chcemy doznać mocy działania Ducha Św.”

Sekcja II: „duchu prawdy – wyzwól nasi”

Zagadnieniami dominującymi w pracach tej sekcji są: prawda i wolność, nierozłącznie związane z prawami człowieka. A w tej dziedzinie wiele jest zjawisk niepokojących. Wprawdzie niedawne wydarzenia w Europie Środkowej i Wschodniej przyczyniły się do zerwania „żelaznej kurtyny”, lecz dochodzące tam obecnie do głosu konflikty narodowościowe stanowią zagrożenie dla pokoju. Widoczne są postępy w dziedzinie rozbrojenia, jednak polityka ekonomiczna państw zachodnich powoduje, że coraz więcej krajów Trzeciego Świata odczuwa ciężar zadłużenia. W całym świecie narasta problem uchodźców. Ciągle aktualna jest kwestia równouprawnienia wszystkich ras. Już w 1928 r. Międzynarodowa Konferencja Misyjna oświadczyła, że rasizm jest nie do pogodzenia z Ewangelią Jezusa Chrystusa, a czterdzieści lat później, w 1969 r., deklaracja ta znalazła praktyczną realizację w Programie ŚRK Zwalczania Rasizmu. Rasizm dalej panoszy się w wielu częściach świata – czytamy w materiałach sekcji II. Tzw. ludy pierwotne (aborygeni) poddawane są dyskryminacji i różnego rodzaju represjom, a ich dążenia do odzyskania pierwotnych siedzib i do samostanowienia napotykają ostry sprzeciw ze strony napływowej białej ludności. Pięćsetna rocznica dotarcia Europejczyków do Ameryki, przypadająca w 1991 r., musi stać się okazją do przypomnienia praktyk rasistowskich.

A czy zjednoczona Europa Zachodnia, ze swym wspólnym rynkiem, nie zamieni się po roku 1992 w zamkniętą twierdzę? Materiały przygotowawcze dla tej sekcji zawierają też postulat, aby technika informacyjna była wykorzystywana dla obrony sprawiedliwości. Informacja, wiedza – to władza, więc ten, kto ma dostęp do ważnych informacji, może panować nad innymi. Dokument, o którym mowa, zwraca uwagę na różne formy niesprawiedliwości, szczególnie dolegliwe dla kobiet, i przypomina, że trwa dekada solidarności Kościołów z kobietami, ogłoszona przez ŚRK w Wielkanoc 1988 r.

Sekcja III: „duchu jedności – pojednaj swój lud!”

Jedność w Duchu Świętym jest darem Bożym, gdyż nie można jej osiągnąć wyłącznie ludzkim wysiłkiem. W ruchu ekumenicznym – głosi dokument wstępny dla tej sekcji – Duch uzdolnił Kościoły różnych wyznań do przezwyciężania przeszkód na drodze ku wzajemnemu zbliżeniu. Bolesny jest jednak fakt, że powstały nowe podziały, nowa polaryzacja – np. z jednej strony chrześcijanie o orientacji ewangelikalnej, z drugiej ci, którzy próbują realizować ekumeniczną wizję.

Powstawanie wspólnoty jest utrudnione przez stosowanie segregacji rasowej (apartheid). Kościoły, które żyją w takich warunkach, mają obowiązek głosić pojednanie i czynić wszystko, aby ludzie chcieli służyć sobie wzajemnie swoimi talentami i dobrami.

Proces sekularyzacji sprawił, że wyznawcy Chrystusa żyją często pośród łudzi, którzy reprezentując określone wartości i ideały są zarazem pozbawieni wrażliwości na przeżycia religijne. Zarówno z nimi, jak i z wyznawcami innych religii chrześcijanie powinni nawiązywać kontakty i dialog, aby wspólnie budować sprawiedliwszy świat.

Sekcja IV: „duchu święty – przemień i uświęć nasi”

Kościołom potrzebna jest odnowa zarówno w zakresie teologicznego myślenia, jak i praktycznego działania. Nieustannej odnowy wymagają również starania o przywrócenie widzialnej jedności. Sekcja IV będzie więc próbowała znaleźć odpowiedź na pytanie, czy Kościół jest w stanie otworzyć się na nowe perspektywy odnowy wszystkich swoich członków? Przewidziana jest dyskusja nad wpływem życia duchowego na odnowę jednostek i społeczeństw. Uwzględnione zostaną także takie kwestie, jak życie duchowe człowieka w sytuacji dobrobytu, ubóstwa czy walki o sprawiedliwość.

UWAGI KOŃCOWE

Organizatorzy Zgromadzenia Ogólnego zdają sobie sprawę, że nie da się go przygotować w najdrobniejszych szczegółach. Każde spotkanie tego najwyższego gremium jest wydarzeniem, któremu kształt nada/ą delegaci poszczególnych Kościołów członkowskich. Na jego przebieg i rezultaty duży wpływ wywiera zarówno aktualna sytuacja na świecie, jak i samo miejsce, gdzie zbiera się Zgromadzenie. Niewątpliwie więc w Canberrze zauważone zostaną problemy pierwotnej ludności australijskiej i zamieszkujących wyspy Pacyfiku Maorysów, ich prawo do własności ziemi i pielęgnowania własnej kultury, ich obawy i niepokój wywołane próbami jądrowymi, dokonywanymi na zamieszkałym przez nich obszarze. Z całą pewnością nie zostaną pominięte takie sprawy, jak rosnąca militaryzacja Azji, kryzys zadłużeniowy, problemy przemocy i ubóstwa.

Z Polski w VII Zgromadzeniu Ogólnym wezmą udział delegaci czterech Kościołów: prawosławnego, polskokatolickiego. starokatolickiego mariawitów i ewangelicko-augsburskiego. Życzymy im, jak i delegatom wszystkich pozostałych Kościołów członkowskich ŚRK, aby podczas obrad w Canberrze wsłuchiwali się głęboko w to, co Duch Święty ma do powiedzenia wspólnocie chrześcijańskiej w obecnym momencie dziejów świata.