NR 4/2017, ss. 28–31
„Śpieszmy się kochać ludzi tak szybko odchodzą”. Te znane chyba wszystkim słowa ks. Jana Twardowskiego stały się przed kilkoma laty hasłem kampanii społecznej popularyzującej działalność Warszawskiego Hospicjum dla Dzieci (WHD). Towarzyszyły mu wówczas stwierdzenia: „To nieprawda, że nie ma już nic do zrobienia” oraz „Hospicjum to też życie”. Te trzy lapidarne cytaty pochodzące z plakatów sprzed kilku lat oddają sens pracy hospicjów: wspieranie osób nieuleczalnie chorych, zbliżających się do kresu życia oraz ich bliskich.
Pojęcie „hospicjum” pochodzi od łacińskiego słowa „hospitium” oznaczającego gościnne przyjęcie, gościnny dom, wreszcie gospodę. Tradycjami sięga właśnie średniowiecznych gospód dla podróżnych, pełniących jednocześnie funkcje pielęgnacyjno-lecznicze wobec osób, które zachorowały w drodze. Współczesne hospicjum można zdefiniować jako swego rodzaju sposób postrzegania osoby ciężko chorej, której życie jest zagrożone, a także jej bliskich. Sposób ten przekłada się na takie zorganizowanie wsparcia, by w miarę możliwości zaspokoić wszelkie ich potrzeby. Można powiedzieć, że hospicja niosą ze sobą swoistą filozofię pomagania, polegającą na wsłuchiwaniu się w potrzeby chorego, te wypowiedziane i niewypowiedziane, aby móc jak najlepiej na nie zareagować.
Współczesny ruch hospicyjny zapoczątkowany został w połowie XIX w. W roku 1842 Francuzka Jeanne Garnier otworzyła w Lyonie pierwsze schronisko dla umierających kobiet. Nazwała je Hospicjum lub Kalwaria. Nieco później – w roku 1879 – katolickie zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia powołało do życia Hospicjum Naszej Pani dla Umierających w Dublinie, a następnie – w roku 1905 – Hospicjum św. Józefa w Londynie.
Te i wiele powstających od tego czasu hospicjów poszukiwały najbardziej skutecznych sposobów pomagania chorym. Dopiero jednak Cicely Saunders w założonym przez siebie w roku 1967 Hospicjum św. Krzysztofa w Londynie udało się wypracować kompleksową koncepcję pracy z osobami nieuleczalnie chorymi i umierającymi, dostosowaną do współczesnych warunków i możliwości, jakimi dysponowała medycyna. Cicely Saunders uważana jest zresztą za niekwestionowany autorytet w dziedzinie tworzenia współczesnego ruchu hospicyjnego i wypracowywania jego standardów.
Jeśli chodzi o początki rozwoju ruchu hospicyjnego na terenie Polski, to pierwszym takim miejscem był Kraków. Na oddziale zakaźnym szpitala w Nowej Hucie, kierowanym przez dr. Stanisława Kownackiego, działalność propagującą idee opieki hospicyjnej prowadziła grupa wolontariuszy z nowohuckiej parafii katolickiej Arki Pana. Prowadzili oni społeczną pracę na terenie wspomnianego oddziału wśród chorych z zaawansowaną postacią choroby nowotworowej. Ta sama grupa inicjatywna doprowadziła wreszcie do powstania w 1981 r. Towarzystwa Przyjaciół Chorych HOSPICJUM. Rok później również w Krakowie z inicjatywy lekarzy z tamtejszego Instytutu Onkologii powstał Zespół Opieki Hospicyjnej, który obejmował opieką domową pacjentów po zakończonej hospitalizacji. Kolejne hospicja powstawały w Gdańsku – zapoczątkowane przez palotyna ks. Eugeniusza Dutkiewicza Hospicjum Pallotinum (1984) oraz w Poznaniu – Hospicjum św. Jana Kantego (1985).
W połowie lat 90. zaczęto w Polsce starania o wyodrębnienie osobnych placówek opieki hospicyjnej dla dzieci. Pionierem w tym obszarze w Polsce był dr Tomasz Dangel, który przy Instytucie Matki i Dziecka w Warszawie w 1994 r. wraz z grupą współpracowników powołał do życia Warszawskie Hospicjum dla Dzieci. Jest to hospicjum domowe, obejmujące swym wsparciem chore dzieci oraz ich rodziny zamieszkujące obszar Warszawy oraz okolice w promieniu 100 km.
Jak wynika z raportu Krystyny de Walden-Gałuszko, w 2008 r. w naszym kraju działało już 349 publicznych (samorządowych) i niepublicznych (prowadzonych przez stowarzyszenia, fundacje i zgromadzenia zakonne) placówek opieki paliatywno-hospicyjnej. Oprócz tego istniały...
Pełny tekst artykułu (po zalogowaniu w serwisie)
Jak uzyskać pełny dostęp do zasobów serwisu jednota.pl
* * * * *
Joanna Kluczyńska – doktor nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki, starszy wykładowca w Katedrze Prawa Oświatowego i Polityki Społecznej Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie