NR 1/2014, ss. 33–34

Ręka Boża to centralny motyw Wyjścia, a także różnych opowiadań o Wyjściu z Egiptu w całej Biblii hebrajskiej, symbolizujący moc Boga, który interweniuje i działa w historii. Obraz ręki Bożej występuje w niej łącznie 2155 razy, w tym 345 razy w opowiadaniach o Wyjściu.

Formy prezentacji ręki Bożej są bogate i zróżnicowane – wyraża ją siedem terminów oznaczających rękę (hebr. jad, też „ramię”), ramię (hebr. zeroa’), prawą rękę (hebr. jamin), dłoń (hebr. kaf), palce (hebr. ‘etsba’ – „palec”), lewa ręka (hebr. sem’ol) i wgłębienie ręki (hebr. szo’al), które w połączeniu z różnymi czasownikami i przymiotnikami tworzą układy rozmaitych obrazów wizualnych.

Wielu komentatorów zwracało uwagę na różne zastosowania obrazu ręki Bożej w opowiadaniach o Wyjściu. Właściwie ręka/ramię/prawica Boża stanowią jeden z przewodnich motywów całej tej księgi. Terminy opisujące rękę Bożą występują 27 razy (18 razy jad; 2 razy zeroa’; 3 razy jamin; 2 razy kaf; 2 razy ‘estba’) w Księdze Wyjścia. Motyw ręki Bożej odgrywa istotną rolę w siedmiu różnych perykopach tej Księgi: o powołaniu Mojżesza (rozdz. 3-4), o plagach egipskich (rozdz. 5-13), o wydarzeniach nad Morzem Trzcin (rozdz. 14-15), o wędrówce przez pustynię (rozdz. 16), o nadaniu Prawa (rozdz. 24.31), o teofanii (rozdz. 33).

Pan „wyzwala” i „wyprowadza” swój lud „mocną ręką” (3,19; 6,1; 13,3.9.14.16; 32,11) i „wyciągniętym ramieniem” (6,6). On „wyciąga” swą rękę i „uderza” Egipt plagami (3,20; 7,4.5; 9,3.15; 14,31), potwierdza złożenie obietnicy podniesieniem ręki (6,8). Czarnoksiężnicy faraona stwierdzają, że za plagę komarów odpowiedzialny jest „palec Boży” (8,15). „Potęgą” swej ręki i ramienia Pan pokonuje faraona nad Morzem Trzcin (14,31; 15,16).

W Pieśni o Morzu (rozdz. 15) mowa jest o tym, że Pan „rozprasza” Egipcjan swą prawicą (15,6), a kiedy „wyciąga” swą prawicę, nieprzyjaciel zostaje pochłonięty (15,12). On wreszcie zaprowadzi swój lud do sanktuarium, które „ustanowi, postawi” swymi rękami (15,17). „Ręka” Boża uznana jest za siłę, która może życie odebrać lub je zachować (16,3; 24,11). Na górze Synaj Pan pisze Prawo na tablicach kamiennych własnym „palcem” (31,18), a podczas teofanii dłoń/ręka Bożej opieki zakrywa i odsłania Mojżesza, pozwalając mu doświadczyć Bożej obecności (33,22.23).

W całym opowiadaniu o Wyjściu zauważa się wspaniałą interakcję między rękoma Pana i ludzi: Mojżesza i Aarona z jednej strony oraz ręką faraona i jego magików z drugiej. Spór między Bogiem i Jego wysłannikami a faraonem i jego czarnoksiężnikami często rozstrzyga się za pomocą gestów rąk. Nieraz to właśnie ręce Mojżesza i Aarona reprezentują rękę samego Boga. Mojżesz i Aaron wykonują rękami różne gesty, Bożą mocą sprowadzając plagi i przeciwstawiając się egipskim czarnoksiężnikom. Gesty, które...

Pełny tekst artykułu (po zalogowaniu w serwisie)

Jak uzyskać pełny dostęp do zasobów serwisu jednota.pl

fot. Michał Karski