NR 9-10 / 2009
Używana w niniejszym artykule nazwa „Kościoły ewangeliczne” odnosi się do tych Kościołów protestanckich, których wyznacznikiem jest chrzest przyjmowany w wieku dorosłym, poprzedzony wyznaniem wiary w Jezusa Chrystusa jako osobistego Pana i Zbawiciela. Synonimami są określenia: Kościoły typu baptystycznego, Kościoły wolne, Kościoły ewangelikalne, Kościoły drugiej Reformacji. Kwestia pojmowania chrztu jest najistotniejszą różnicą pomiędzy Kościołami ewangelickimi i ewangelicznymi.
1. Powstanie Aliansu Ewangelicznego
W 1846 roku z inicjatywy szkockiego prezbiterianina Thomasa Palmersa w Londynie spotkało się ok. 800 osób z 52 różnych Kościołów protestanckich. Poza wspólnie wyznawanymi reformacyjnymi zasadami sola Scriptura (tylko Pismo), sola gratia (tylko łaska), sola fide (tylko wiara), solus Chrystus (tylko Chrystus), soli Deo gloria (Bogu jedynie chwała), łączyła ich pobożność pietystyczna, charakterystyczna dzisiaj dla Kościołów wolnych. Podkreślano autorytet Pisma Świętego, trójjedyność Boga, grzeszność człowieka, inkarnację Syna Bożego, usprawiedliwienie z wiary, nieśmiertelność duszy, zmartwychwstanie ciała, zbawienie sprawiedliwych i potępienie złych, boskie ustanowienie urzędu kaznodziejskiego oraz obowiązujący charakter chrztu i Wieczerzy Pańskiej.
Uczestnicy spotkania uznali, że pomimo pewnych różnic dogmatycznych mogą bez problemu współdziałać w dziedzinie misji, ewangelizacji i diakonii. Choć nie byli oni oficjalnymi delegatami swoich Kościołów, to w efekcie tego spotkania powstała organizacja o nazwie Alians Ewangeliczny, AE (ang. Evangelical Alliance). W owym czasie było to stowarzyszenie pojedynczych osób, ale już w 1951 roku utworzono Światową Wspólnotę Ewangeliczną, ŚWE (ang. World Evangelical Fellowship), która następnie w 2002 roku zmieniła nazwę na Światowy Alians Ewangeliczny, ŚAE (ang. World Evangelical Alliance), który uważa siebie za prawnego następcę Aliansu Ewangelicznego powstałego w Londynie w 1846 roku.
Od początku swego istnienia AE miał charakter protestancki, dawało się też zauważyć silny wpływ ruchów pietystycznych i przebudzeniowych. Idee Aliansu wpłynęły na powstanie Chrześcijańskich Związków Młodych Mężczyzn (ang. Young Man’s Christian Association, YMCA), Chrześcijańskich Związków Młodych Kobiet (ang. Young Woman’s Christian Association, YWCA) i Światowego Związku Studentów Chrześcijańskich (ang. World Student Christian Federation, WSCF).
Dziś Światowy Alians Ewangeliczny zrzesza Kościoły i organizacje o charakterze ewangelicznym, ma 7 regionalnych i 121 krajowych pełnoprawnych członków działających na terenie 123 państw świata oraz 100 organizacji o drugorzędnym statusie członkowskim i reprezentuje 200 milionów osób.
Początkowo w języku polskim Alians zwany był Aliansem Ewangelickim, potem ? Ewangelicznym, a obecnie niektórzy używają nazwy ? Ewangelikalny. Wszystkie te trzy słowa mają identyczną etymologię, aczkolwiek przypisuje się im inne znaczenia. Angielskie słowo Evangelical daje Polakom możliwość nadawania mu różnego znaczenia i jego interpretacji. Polski oddział krajowy AE, powstały w 1999 roku, przyjął oficjalną nazwę ?Alians Ewangeliczny w RP? i zrzesza jedynie Kościoły i organizacje tradycji ewangelicznej.
2. Początki współpracy Kościołów ewangelicznych w Polsce
Współpraca Kościołów ewangelicznych w Polsce rozpoczęła się w okresie II wojny światowej, wiosną 1940 roku, kiedy to z inicjatywy baptystów spotkali się w Warszawie przedstawiciele sześciu ewangelicznych społeczności. Drobne różnice wyznaniowe okazały się mniej istotne niż ułatwienia wynikające ze wspólnej pracy duszpasterskiej. Pokrewne sobie wspólnoty zdecydowały się wtedy na współdziałanie w ramach Związku Nieniemieckich Ewangelicko-Wolnokościelnych Zborów (baptystów).
Bezpośrednio po zakończeniu działań wojennych powstał Kościół o nazwie Związek Ewangelicznych Chrześcijan Baptystów, w skład którego weszło 6 pokrewnych społeczności. Jednak denominacja ta nie przetrwała próby czasu i po bardzo krótkim okresie współdziałania rozpadła się.
W okresie 1947 roku w wyniku samodzielnej inicjatywy działaczy kościelnych powołano do życia Zjednoczony Kościół Ewangeliczny, ZKE. Jego istnienie po 1953 roku było już w pewnym stopniu wymuszone przez władze państwowe, dążące do uczynienia łatwo podlegającego kontroli monolitu ze wszystkich Kościołów wolnych. ZKE przetrwał do 1987 roku, kiedy to zadecydowano o reorganizacji Kościoła, co w praktyce oznaczało jego rozpad i usamodzielnienie się poszczególnych ugrupowań.
Jeszcze w okresie istnienia ZKE rodziły się pomysły utworzenia wspólnej płaszczyzny myślenia i działania różnych Kościołów ewangelicznych. Jesienią 1983 roku z inicjatywy pastora Andrzeja W. Bajeńskiego (ZKE ? ugrupowanie Kościoła Chrystusowego) powstał Międzykościelny Komitet Młodzieżowy, MKM, który zorganizował trzy ogólnopolskie konferencje młodzieżowe (w 1984, 1985 i 1987 roku). W Komitecie tym, poza przedstawicielami konfesji składowych ZKE, byli też reprezentanci Kościołów: Baptystycznego, Ewangelicko-Augsburskiego, Ewangelicko-Reformowanego i Metodystycznego.
Pełny tekst artykułu po zalogowaniu w serwisie.