Kraków, 13-16 września 2007 roku
Kilka słów na początek...
Tegoroczne Forum Inteligencji Ewangelickiej było dla mnie pierwszym, na którym byłem obecny. Obawiałem się wyjazdu, ponieważ słowo inteligencja brzmi w moich uszach niezwykle poważnie i zdawało mi się, że nie zdołam ogarnąć moim młodym umysłem poruszanych zagadnień. Po przeczytaniu listy uczestników, na której znajdowali się wybitni naukowcy, duchowni oraz zaangażowani świeccy, miałem wątpliwości, czy podczas tych kilku dni obrad znajdę kogoś, z kim będę mógł porozmawiać w zrozumiałym dla mnie języku o interesujących mnie sprawach.
Ze względu na ograniczenia, jakie stwarza forma sprawozdania, nie mogę wspomnieć tutaj o wszystkich prelegentach, których miałem okazję słuchać, choć każdy z uczestników mówił o rzeczach ważnych, pięknych i mądrych.
Dzień I – czwartek
Tradycyjnie nieodłącznym elementem Forów są wycieczki. Tak było i tym razem. Po południu pierwszego dnia odbyła się wycieczka Śladami protestanckiej obecności w Krakowie. Jej uczestnicy mieli okazję zobaczyć Cmentarz Rakowicki, gdzie znajdują się groby wielu zasłużonych ewangelików – działaczy, uczonych, przedsiębiorców – a następnie spacerowaliśmy ulicami miasta, oglądając m.in. miejsce pierwszego kościoła i cmentarza ewangelickiego oraz domy, których właścicielami byli znani ewangelicy. Następnie odbyło się spotkanie w szkole (Prywatne Gimnazjum i Liceum im. Mikołaja Reja), prowadzonej przez ewangelicką Fundację Edukacyjną im. J.S. Bandtkego. Uczestnicy spotkania mogli się dowiedzieć, w jaki sposób dba się tutaj o kształtowanie postawy tolerancji w stosunku do ludzi innych wyznań. Jest to wzór, który warto naśladować w innych placówkach oświatowych.
Dzień II – piątek
Był to pierwszy dzień właściwych obrad, które rozpoczęły się – w pięknej auli Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego – uroczystą sesją naukową, poświęconą 450-leciu Reformacji pod Wawelem. Honorowy patronat objął Rektor UJ prof. Karol Musioł, który też (wraz z Prezydentem Krakowa) powitał oficjalnie uczestników Forum. Referowano m.in. takie zagadnienia jak: Grzegorz Paweł Zagrobelny z Brzezin, pierwszy ewangelicki kaznodzieja krakowski czy Krakowscy ewangelicy w kulturowym krajobrazie miasta: Jerzy Samuel Bandtke, Juliusz Jakub Gross, Adam Ciompa, Jan Raszka, Jerzy Pilch i inni. W referatach podkreślano długotrwałe współżycie i współpracę ewangelików wyznania augsburskiego i helweckiego (tj. ewangelików reformowanych) w zborze krakowskim. Warto podkreślić, że współpraca ta trwa do dziś.
Po południu odbył się panel dyskusyjny poświęcony sukcesom i porażkom ekumenizmu. Głos zabrali m.in. ks. bp senior Zdzisław Tranda i ks. bp Marek Izdebski. Biskup Tranda omówił zagadnienie przystępowania do komunii przez małżeństwa mieszane: podczas gdy w Kościele Ewangelicko-Reformowanym nie jest to problematyczne, Kościół Rzymskokatolicki nadal czyni pod tym względem przeszkody. Problem małżeństw mieszanych został uznany przez prof. Karola Karskiego, uczestnika panelu, za najpoważniejszy problem ekumeniczny w Polsce. Biskup Izdebski mówił o konieczności opracowania nowego języka porozumienia z agnostykami i o potrzebie wyciągnięcia ręki do ludzi bezwyznaniowych. Wyraził również zaniepokojenie nikłą wiedzą rzymskokatolickiego kleru o dorobku ekumenizmu, np. o Karcie Ekumenicznej. Ks. bp Tadeusz Szurman, duchowny Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, zarzucił Kościołowi Rzymskokatolickiemu, że stosuje ekumenizm wybiórczo tam, gdzie jest to mu wygodne, ale też mówił, że środowiska ewangelickie bywają przewrażliwione jako mniejszości wyznaniowe i zamykają się na świat zewnętrzny.
Późnym popołudniem zabierali głos dyrektorzy szkół prowadzonych przez ewangelików – zwracano uwagę na wysoki poziom nauczania w tych szkołach. Wieczorem można było wysłuchać koncertu chóru parafii ewangelickiej w Drogomyślu oraz recitalu organowego.
Dzień III – sobota
Sobotnie obrady rozpoczęła dyskusja pod hasłem Ewangelicka alternatywa w XXI wieku. Biskup Szurman zarysował problem tworzenia swoistych enklaw ewangelików w społeczeństwie polskim oraz podkreślił konieczność zaznaczania naszej obecności – chociaż sama obecność ewangelickich idei w świadomości społeczeństwa to za mało.
Profesor Tadeusz J. Zieliński wygłosił referat pt. Protestancka alternatywa, w którym wyraził rozczarowanie polityką Kościoła Rzymskokatolickiego – odnosi się bowiem wrażenie, iż niekiedy Kościół Rzymskokatolicki w Polsce znajduje się pod nadmiernym wpływem rozumienia świata propagowanego przez rozgłośnię o. Rydzyka. Narzekał również, że nastąpił ostatnimi czasy przesyt religijności – nabrała ona cech opresyjności i natręctwa, przeistoczyła się w gorset szkodzący indywidualności człowieka. Profesor Zieliński podkreślił, że protestantyzm może pozwalać na otwartość, tolerancję i gotowość przełamywania stereotypów, podważył też konieczność nauczania religii i etyki w szkole.
Dr Rafał Leszczyński wygłosił referat pt. Etyka ewangelicka – wyzwania współczesności. Skupił się w nim na globalizacji ekonomicznej, a zwłaszcza na wyzysku pracowników w krajach III świata. Odwołał się do Listu z Akry opublikowanego w nr. 7-8/2004 „Jednoty” – niesprawiedliwość gospodarcza to zjawisko krytykowane już przez proroków starotestamentowych.
Po południu odbyło się otwarcie wystawy Z dziejów ewangelickich rodzin w Krakowie, ukazującej pamiątki z dawnych lat funkcjonowania parafii oraz diagramy przedstawiające dzieje wybranych ewangelickich rodzin. Potem kilka osób dzieliło się świadectwami swojej wiary. Na koniec dnia można było obejrzeć przedstawienie teatralne przygotowane przez młodzież Prywatnego Gimnazjum i Liceum im. Mikołaja Reja w Krakowie. Wieczorem zorganizowano spacer z przewodnikiem po Kazimierzu, dawnej dzielnicy żydowskiej, podczas którego uczestnicy mieli okazję pogłębić swoją wiedzę o dziejach Żydów w Polsce.
Dzień IV – niedziela
Na niedzielnym nabożeństwie w kościele św. Marcina kazanie wygłosił ks. bp Marek Izdebski. Mówił o prześladowaniach zboru krakowskiego oraz o tym, co parafie wielkomiejskie mają do zaoferowania społeczeństwu. Podczas nabożeństwa biskup wraz z współprowadzącym nabożeństwo ks. Romanem Prackim udzielili chrztu małej Milenie. Zgromadzony w kościele zbór oraz uczestnicy Forum złożyli wspólne wyznanie wiary, zawarte w Apostolskim wyznaniu wiary. Po nabożeństwie miało miejsce podsumowanie Forum.
Organizacja
Jednym słowem: świetna. Noclegi były w pobliżu miejsc, gdzie odbywały się obrady. Posiłki podawano smaczne i obfite. Śniadania jedliśmy w miejscach noclegu, obiady w restauracji a kolacje w Punkcie Katechetycznym parafii krakowskiej. Zdając sobie sprawę, że Forum to impreza wymagająca znacznego wysiłku fizycznego, organizatorzy zapewnili transport dla tych, którzy pod koniec dnia nie czuli się na siłach wrócić do domu. Bardzo dobrze wspominam członków zboru krakowskiego, ich cierpliwość, uprzejmość i gotowość pomocy.
Na zakończenie...
Żałuję, że Forum nie trwało dłużej. Zabrakło czasu na pogłębioną, wspólną dyskusję. Niemniej, poznałem na nim wielu ciekawych i mądrych ludzi. Było to spotkanie nie tylko rozwijające intelektualnie, ale i budujące moralnie. Poczułem się naprawdę odpowiedzialny za siebie i mój Kościół. Nabrałem determinacji, aby rozwijać się intelektualnie i duchowo. Mam nadzieję, że uda mi się pojechać na następne Forum, które ma się odbyć w Wiśle-Jaworniku w trzeci weekend września 2008 r.
Kończąc, chciałem podziękować biskupowi Zdzisławowi Trandzie, prof. Jarosławowi Świderskiemu i całej parafii warszawskiej Kościoła Ewangelicko-Reformowanego za pomoc w przygotowaniu tego sprawozdania.
Do zobaczenia za rok w Wiśle-Jaworniku!
Damian Lemański
[Student ChAT]