Pismo religijno-społeczne poświęcone polskiemu
      ewangelicyzmowi i ekumenii

NR 3-4 / 2007

Niepisane i uświęcone tradycją romskie prawo jest centralną częścią życia kulturalnego i duchowego narodu romskiego, a także aktualnym źródłem wiedzy o pochodzeniu tego ludu. Analizując romskie prawodawstwo można dojść do wniosku, że stoi ono w opozycji do tradycji i dziedzictwa kulturowego indo-aryjczyków, a jednocześnie pozostaje w harmonii z prawodawstwem starożytnych Izraelitów oraz wczesnego, przedtalmudycznego judaizmu.

W kodeksie praw uświęconych tradycją - mageripen - odnaleźć można również wpływy chrześcijaństwa, z którą to religią i kulturą Romowie stykali się z od chwili przybycia na stary kontynent i której wzorce kształtują w sposób istotny romską tradycję i kulturę po dzień dzisiejszy. Romowie zetknęli się z religią chrześcijańską w okresie, kiedy znajomość Biblii była znikoma wśród społeczności średniowiecznej Europy i stanowiła monopol kleru. Jako lud niepiśmienny, nie mogli posiąść wiedzy z zakresu znajomości Biblii czy też Koranu.

Recepcja dwóch wielkich "religii Księgi" odbywała się poprzez przejmowanie poszczególnych elementów ceremoniału, kultu, obrzędu, czyli warstwy "zewnętrznej" systemu religijnego. Jednak pod wpływem chrześcijaństwa kultura romska oddaliła się raczej od wzorców i nauk zawartych w Biblii. Po raz pierwszy w swych dziejach Romowie zaczęli zgłębiać Pismo Święte dopiero po tragicznych doświadczeniach holocaustu, kiedy większość z nich włączyła się w ruch ewangeliczny i mesjanistyczny. Niemniej jednak Romowie wciąż respektują prawa i tradycje swych przodków, które są dla nich priorytetowe.

Można również zaobserwować, że większość różnic między prawem romskim a współczesnym judaizmem dotyczy czasu, w którym ostatecznie ukształtowały się zasady judaizmu (okres "talmudyczny"), kiedy to część dawnych Izraelitów znajdowała się na wygnaniu w Indiach i nie była już uznawana za żydów. W wyniku tego podziału (podczas wygnania asyryjskiego w VIII w. p.n. Chrystusa) niektóre aspekty prawodawstwa romskiego są nawet bliższe dawnym tradycjom Izraelitów niż współczesnemu judaizmowi.

Ciekawym zjawiskiem jest sytuacja, w której współcześnie znaczny odsetek Żydów interesuje się kulturą i filozofią subkontynentu indyjskiego, podczas gdy dla Romów atrakcyjność indyjskiego stylu życia jest minimalna. Owa kultura i tradycja pozostaje dla nich całkowicie obca i niezrozumiała.

Oczywiste jest, że Romowie, jako lud wygnany, nabyli wiele z kultury dominującej na subkontynencie indyjskim, tym bardziej, że przebywali na tych terenach od stuleci (pięć do piętnastu wieków). Niemniej w bardzo niewielkim stopniu indyjski pierwiastek kulturowy został zaadaptowany i przyjęty przez Romów podczas ich pobytu na tych terenach. Jedynym zwornikiem łączącym Romów z ich dawnym indyjskim matecznikiem jest w zasadzie język romani. Krótki okres pobytu w Hiszpanii był wystarczający dla tamtejszych Romów, zwanych Kale, do przejęcia języka hiszpańskiego i uznania go za własny, podobnie jak większość węgierskich Romów nie mówi w języku romani, lecz po węgiersku. Ów proces objął także inne grupy romskie w różnych krajach europejskich (obecnie niemal połowa Romów nie zna języka romani). Oczywiście ten fakt nie sprawia, że nie są oni ";prawdziwymi" Romami, gdyż czyni ich nimi nie język, lecz kultura.

Marek Isztok

Tradycja Romska w świetle tradycji judaistycznej i indoeuropejskiej - pełny tekst

Jak uzyskać pełny dostęp do zasobów serwisu jednota.pl