NR 4 / 2004
Za sobą i przed sobą mamy dwie rocznice, związane z ważnymi wydarzeniami w dziejach Kościołów ewangelickich. 16 marca 2003 roku minęło 30 lat od przyjęcia i podpisania w szwajcarskim Leuenbergu koło Bazylei tzw. Konkordii Leuenberskiej, czyli ugody między Kościołami luterańskimi, reformowanymi i unijnymi w Europie, Kościołami o tradycji czeskobraterskiej w Czechach oraz Kościołem Waldensów we Włoszech. Ugoda była pierwszym krokiem do ustanowienia w dniu 1 października 1974 roku Leuenberskiej Wspólnoty Kościołów - wspólnoty Kościołów, które sygnowały konkordię. W październiku minie więc 30 lat od zawarcia tego porozumienia, którego celem jest integracja ewangelicyzmu europejskiego. Leuenberska Wspólnota Kościołów zmieniła ostatnio swoją nazwę na Wspólnotę Ewangelickich Kościołów w Europie (WEKE).
Nie zauważyłem, aby do chwili, kiedy piszę ten artykuł (luty 2004) pierwsza z tych rocznic - rocznica podpisania Konkordii Leuenberskiej, została w naszym kraju zauważona i w jakikolwiek sposób obchodzona. Może się mylę; oby tak było. Warto zastanowić się nad tym, co wydarzyło się przed trzydziestu laty i co nam dziś mówi Konkordia Leuenberska. Dr hab. Karol Karski pisze we wstępie do broszury prezentującej tekst Konkordii: Rozpowszechniona jest opinia, że Konkordia jest najistotniejszym porozumieniem ekumenicznym zawartym po II wojnie światowej. Od tamtego czasu doszło do innych jeszcze sukcesów na forum ekumenicznym: "Wspólna Deklaracja w sprawie nauki o usprawiedliwieniu", przyjęta przez przedstawicieli Watykanu i Federacji Luterańskiej w dniu 31 października 1999 roku w Augsburgu oraz tzw. Karta Ekumeniczna dla Europy przyjęta 22 kwietnia 2001 roku w Strasburgu. "Deklaracja o wzajemnym uznaniu chrztu świętego", przyjęta 23 stycznia 2000 roku w Warszawie przez sześć Kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej oraz przez Kościół rzymskokatolicki w Polsce, ma nie mniejsze ekumeniczne znaczenie.
Trochę historii
Do sformułowania i podpisania Konkordii Leuenberskiej doszło w wyniku dość długiego procesu, zapoczątkowanego przez dialog luterańsko-reformowany, zainicjowany przez Komisję d/s Wiary i Ustroju Światowej Rady Kościołów już w 1955 roku, a więc zaledwie w siedem lat po powstaniu w Amsterdamie tej ekumenicznej organizacji. Działalność ŚRK była w tamtym czasie bardzo prężna i owocowała ważnymi inicjatywami. W latach 1955-1959 odbyły się w ramach wspomnianego dialogu rozmowy wstępne, które pozornie nie przyniosły widocznych rezultatów. Ale ziarno zostało zasiane - w latach 1964-1967 odbyła się druga tura rozmów, znana pod pojęciem "Rozmowy w Schauenbergu". Problem: czy stare podziały z czasów reformacji są dziś usprawiedliwione i czy nie zatraciły swego znaczenia był głównym tematem. I ta faza dialogu luterańsko-reformowanego nie przyniosła widocznego rezultatu, ale znaczący krok został uczyniony. Albowiem podczas trzeciej tury dialogu - "Rozmowy w Leuenbergu" - postawiono sobie konkretny cel: utworzenie wspólnoty Kościołów ewangelickich oraz wyznaczono kolejne etapy jego realizacji. Efektem tego był opracowany w tym czasie projekt Konkordii, który został rozesłany do zainteresowanych Kościołów we wrześniu 1971 roku. Wyrażono nadzieję, że tworzenie wspólnoty kościelnej będzie traktowane jako żywy proces, wymagający stałego pogłębiania i rozwijania. Spodziewano się, że ta inicjatywa zachęci inne wyznaniowo pokrewne Kościoły w krajach pozaeuropejskich do prób przezwyciężania rozłamów. Do Kościołów zwrócono się o opinię i uwagi. W marcu 1973 roku tekst Konkordii, w którym uwzględniono zgłoszone propozycje zmian, przyjęto jako ostateczny.
30 lat Konkordii Leuenberskiej i Wspólnoty Ewangelickich Kościołów w Europie - pełny tekst