Pismo religijno-społeczne poświęcone polskiemu
      ewangelicyzmowi i ekumenii

Nr 5/1990

VIII ZGROMADZENIE ŚWIATOWEJ FEDERACJI LUTERAŃSKIEJ

Brazylia to kraj kontrastów. W Kurytybie, półtoramilionowym mieście, nędza spotyka się z bogactwem. Slumsy, zwane tutaj „favelas”, graniczą z eleganckimi dzielnicami. Centrum miasta robi wrażenie światowe: piękne wystawy, eleganckie samochody, bardzo dobre hotele. A w „favelas” nieczystości płyną uliczkami – brak wody, kanalizacji, elektryczności. Miejsca jest mało, obdarte dzieci mieszkają w nędznych lepiankach.

W tym właśnie kraju, gdzie krzyk ludu Bożego jest głośny i bardzo wyraźny, choć niestety rzadko odbierany przez bliźnich, w kraju, gdzie krzyczy także zagrożone środowisko naturalne, znaleźli się uczestnicy VIII Walnego Zgromadzenia ŚFL, obradującego pod hasłem: i słyszałem ich krzyk” (II Mojż. 3:7). Zgromadzenia takie organizowane są z reguły co 6 lat, poprzednie miało miejsce w 1984 r. w Budapeszcie, obecne obradowało od 30 stycznia do 8 lutego w Kurytybie.

Gospodarzem spotkania był Kościół Ewangelicki Wyznania Laterańskiego (KEWL) w Brazylii. Luteranizm przybył do tego kraju w 1824 r. wraz z pierwszymi emigrantami z Niemiec. Obecnie Kościół Ewangelicki Wyznania Luterańskiego w Brazylii liczy 850 000 członków, spośród których prawie 60% mieszka na wsi. Ponad 90% wiernych jest pochodzenia niemieckiego, pozostali wywodzą się z innych narodowości (grupa pochodzenia polskiego stanowi 0,3%). Kościół jest mocno związany z narodem Brazylii, jego problemami i zagrożeniami. Zajmuje się zagadnieniami sprawiedliwości i odpowiedzialności społecznej, szkolnictwem, zachowaniem tożsamości luterańskiej. Wśród członków tylko 5,5% to analfabeci, podczas gdy w skali ogólnokrajowej stanowią oni ponad 20%. KEWL należy do Narodowej Rady Kościołów Brazylii, organizacji ekumenicznej, która obok protestantów zrzesza również katolików, stanowiących ok. 90% ogółu społeczeństwa.

Obrady Zgromadzenia odbywały się na terenie Papieskiego Katolickiego Uniwersytetu w Kurytybie. W otoczeniu wspaniałej podzwrotnikowej roślinności, zaopatrzeni we wszystko, czego w czasie obrad i podczas przerw mogliśmy potrzebować (pomoc medyczna, poczta, basen, bank, napoje i posiłki), uczestniczyliśmy w sesjach plenarnych, studiach biblijnych, w pracach grup roboczych, pocąc się niesamowicie, bowiem w pomieszczeniach Uniwersytetu nie było klimatyzacji, a temperatura w sali obrad plenarnych przekraczała często 40°C! W Brazylii w lutym jest jeszcze piękne lato.

Program obrad był bardzo bogaty i zajmował czas od godz. 8 do 22.30, kiedy to na teren Uniwersytetu podjeżdżały autobusy, aby odwieźć nas do hoteli. Zakwaterowani byliśmy w kilkunastu eleganckich hotelach w centrum miasta, ale nasze zwiedzanie Kurytyby ograniczyło się do drogi z hotelu na Uniwersytet i z powrotem.

OTWARCIE VIII WALNEGO ZGROMADZENIA ŚFL

Po uroczystym inauguracyjnym nabożeństwie prezydent ŚFL, ks. bp Johannes Hanselmann (RFN), otworzył VIII Walne Zgromadzenie i wygłosił referat na temat teologii wyzwolenia. Podkreślił, że luteranie powinni wykorzystywać to, czego uczy teologia wyzwolenia.

W sprawozdaniu sekretarza generalnego ŚFL,, ks. Gunnara Staalsetta (Norwegia), znalazły się m.in. wydarzenia z życia Federacji od ostatniego Walnego Zgromadzenia w Budapeszcie i ważne wydarzenia w świecie, m.in. w Europie Wschodniej. Dużo miejsca mówca poświęcił Federacji jako społeczności, wychodząc od biblijnego określenia „koinonia”. Nawiązał też do dialogów międzywyznaniowych, prowadzonych w okresie sprawozdawczym.

Główny referat na temat „Słyszałem krzyk mojego ludu” wygłosił prof. Ronald F. Thiemann z USA. Było to wyczerpujące wprowadzenie do tematu, jasno formułujące luterańską naukę o usprawiedliwieniu przez wiarę oraz zaangażowanie Kościoła w sprawę sprawiedliwości społecznej.

NABOŻEŃSTWA
Pierwszego dnia Zgromadzenia odbyło się nabożeństwo komunijne, poprzedzone spowiedzią w grupach regionalnych, które potem przeszły procesjonalnie pod wielki namiot, gdzie kontynuowano nabożeństwo. Kazanie wygłosił zwierzchnik Kościoła Ewangelickiego Wyznania Luterańskiego Brazylii, ks. Gottfried Brakemeier. Codziennie rano i wieczorem odbywały się na terenie Uniwersytetu krótkie nabożeństwa, w których tradycje luterańskie łączyły się z tradycjami różnych narodów.

W niedzielę, 4 lutego, do wielkiej hali sportowej miasta przybyły tysiące ludzi z całej Brazylii. Tutejsi luteranie chcieli spotkać się ze współwyznawcami z całego świata, a także z gośćmi z innych Kościołów i organizacji. Kazanie podczas tego nabożeństwa, połączonego również ze spowiedzią i Komunią Św., wygłosił sekretarz generalny Światowej Rady Kościołów, ks. dr Emilio Castro.

W nabożeństwie na zakończenie Zgromadzenia została uroczyście wprowadzona w urząd nowo wybrana Rada ŚFL, a Słowo Boże zwiastowała pastor Mercedes Garcia z Argentyny. Wszyscy uczestnicy nabożeństwa przystąpili do Stołu Pańskiego.

STUDIA BIBLIJNE

Ważnym elementem naszej pracy na Zgromadzeniu były studia biblijne, przygotowane przez ekumeniczny zespół duchownych i świeckich z Brazylii. W czterdziestu małych grupach rozważaliśmy Kazanie na Górze wg Ewangelii Mateusza (r. 5). Nasi przyjaciele z Brazylii pokazali nam, że w tym kraju rozważanie Słowa Bożego nigdy nie jest oderwane od rzeczywistości, lecz zawsze ma odniesienie do problemów związanych ż cierpieniem ludu i jego wyzyskiem. Na zakończenie studium biblijnego (były cztery spotkania) odbyła się manifestacja wszystkich jego uczestników, a transparenty i symbole zostały złożone wokół wielkiego malowidła, na którym .przedstawiony jest lud, trzymający w górze Biblię. Wśród symboli znalazły się kwiaty, świece, chleb, a także otwarta Biblia... Forma studium biblijnego miała dużą wartość poznawczą dla wielu uczestników, a jego zakończenie dało jednoznaczną odpowiedź, gdzie mamy szukać uzdrowienia społeczeństw, systemów, a przede wszystkim nas samych, gdyż tak bardzo jesteśmy niedoskonali: ludzie rozeszli się, wiatr rozwiał leżące symbole, pozostał porzucony chleb... Ale znalazł się ktoś, kto go podniósł.

DOKUMENT ZGROMADZENIA

VIII Walne Zgromadzenie ŚFL postanowiło wystosować „Posłanie” do Kościołów członkowskich Federacji i do wszystkich wiernych, jako swego rodzaju zobowiązanie do działania: przede wszystkim dla nas, jego autorów, a następnie przez nas – dla naszych parafii. Sformułowany w stylu pastoralnym dokument daje świadectwo sile krzyku ludu Bożego, wypunktowuje sprawy, które dla zgromadzonych były szczególnie ważne, daje wyraz zatroskaniu brakiem naszej duchowej społeczności, solidaryzuje się z pokrzywdzonymi, a jednocześnie jest pełen nadziei, że nasze zobowiązania przekształcą się w realne działanie, że – jak czytamy w „Posłaniu” – staną się one treścią naszego życia w najbliższych latach.

Dokument powstał w wyniku prac czterech sekcji (a każda sekcja podzielona była na osiem grup roboczych), które pracowały nad następującymi podtematami:
„Słyszałem krzyk mojego ludu”:
– o życie w społeczności;
– o zbawienie;
– o pokój i sprawiedliwość;
– o wyzwolone stworzenie.

Wynikiem prac pierwszej sekcji jest odpowiedź na pytanie, jaką społeczność stanowimy. Otóż mamy świadomość jej niedoskonałości, także rozdźwięków istniejących pomiędzy luteranami, oporów w dialogach międzywyznaniowych. Wiemy, że wiele osób jest wyłączonych z pełnej społeczności kościelnej, a aktywny udział w życiu Kościoła i w nabożeństwie powinni brać wszyscy – a więc i kobiety, i młodzież, i dzieci, i ludzie starsi, i niepełnosprawni. Trzeba im to zapewnić, a kobietom – możliwość służby jako ordynowanym duchownym. Należy wspierać dwu- i wielostronne rozmowy ekumeniczne na płaszczyźnie parafialnej.

Sekcja druga zajmowała się świadectwem Kościoła w świecie pluralizmu religijnego i świadectwem chrześcijan w zsekularyzowanym świecie. Wynikiem tego stało się wezwanie do studiów nad naszą wiarą chrześcijańską i do poznawania innych religii, a także do odnowy życia duchowego i liturgicznego w Kościele.

Pokój i sprawiedliwość to temat trudny i obszerny. W tej sekcji mówiono przede wszystkim o niesprawiedliwości gospodarczej, kryzysie zadłużeniowym i militaryzmie, a także o roli i zadaniach Kościoła wobec tych problemów. Solidaryzowanie się z pokrzywdzonymi, wychowywanie do życia w pokoju i opowiadanie się za pokojowymi rozwiązaniami konfliktów – to zadania podstawowe.

Sekcja zajmująca się ochroną Bożego stworzenia przytoczyła przykłady sytuacji, w których człowiek zawiódł jako szafarz stworzenia. Człowiek, a więc każdy z nas, jest jednocześnie sprawcą i ofiarą zniszczenia środowiska. Chcemy czynnie uczestniczyć w ratowaniu wszelkiego życia na Ziemi, włączamy się do ekumenicznego procesu koncyliarne-go „Sprawiedliwość, pokój i zachowanie stworzenia” i działamy w tym kierunku jako jednostki, jako zbory i jako cały Kościół.

„Posłanie” zostało przedstawione Walnemu Zgromadzeniu i po dyskusji przyjęte. Jest ono może miejscami zbyt ogólnikowe, nie analizuje wszystkich sytuacji ani nie podaje szczegółowych rozwiązań. Nie zawiera też przykładów konkretnych działań, które już miały miejsce. Mimo to mamy nadzieję, że dotrze ono do jak największej liczby wiernych i stanie się dla nich bodźcem do pracy i modlitwy.

STRUKTURA I KONSTYTUCJA ŚWIATOWEJ FEDERACJI LUTERANSKIEJ

Na VIII Walnym Zgromadzeniu ŚFL przedstawiono projekt nowej konstytucji i nowej struktury Federacji. Po długiej dyskusji i wniesieniu zmian i poprawek nowa struktura i nowa konstytucja ŚFL zostały przez Zgromadzenie przyjęte.

Walne Zgromadzenie dokonało też wyboru prezydenta ŚFL w osobie zwierzchnika Ewangelickiego Kościoła Wyznania Luterańskiego w Brazylii, ks. Gottfrieda Brakemeiera. W myśl nowej konstytucji została też wybrana Rada ŚFL, najwyższe po Walnym Zgromadzeniu gremium Federacji. Wszedł do niej m.in. delegat Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce, ks. Piotr Gaś (Szczecin). Rada, oprócz prezydenta i skarbnika, liczy 48 osób.

DELEGACI I GOŚCIE

W VIII Walnym Zgromadzeniu Światowej Federacji Laterańskiej uczestniczyło ponad 1200 osób o różnym statusie, wśród nich 376 delegatów ze 105 Kościołów członkowskich Federacji, ponadto delegaci ex officio, doradcy, eksperci, stewardzi, oficjalni goście reprezentujący różne organizacje i Kościoły. W posiedzeniu uczestniczyli przedstawiciele watykańskiego Sekretariatu ds. Jedności Chrześcijan, papież Jan Paweł II przysłał list z życzeniami, obecny był też sekretarz generalny Światowego Aliansu Reformowanego, ks. dr Milan Opoczensky, a także przedstawiciele Światowej Rady Kościołów, Konferencji Kościołów Europejskich, Rady Kościołów Ameryki Łacińskiej, Światowego Związku Metodystycznego, Światowego Aliansu Baptystów, Światowego Kongresu Żydów, Patriarchtu Moskiewskiego, Zjednoczonych Towarzystw Biblijnych, Papieskiego Katolickiego Uniwersytetu w Kurytybie, przedstawiciele władz miasta, stanu Parana (na jego terenie leży Kurytyba) i wielu innych organizacji. W skład delegacji Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce wchodzili: zwierzchnik Kościoła, ks. bp Janusz Narzyński, ks. Piotr Gaś (Szczecin) i Małgorzata Platajs (Warszawa).