NR 3/2012
Panel dyskusyjny podczas Forum Ewangelickiego w Wiśle (fot. Aldona Karska)
16 września zakończyło się w Wiśle trzydniowe XVIII Forum Ewangelickie, którego temat brzmiał: „Rządy autorytetów a kondycja demokracji w Kościołach ewangelickich”.
Dzień pierwszy Forum poświęcono kondycji demokracji w Kościołach ewangelickich w Polsce, diagnozie przyjętych form ustrojowych i rozważaniom nad potrzebą (lub jej brakiem) demokracji w Kościele.
Przedpołudnie wypełniły dwa wykłady. Dr hab. Zbigniew Pasek mówił o ewolucji form organizacyjnych Kościołów protestanckich na przestrzeni wieków (XVI-XX w.). Dobrze uzupełnił go głos ks. dr. hab. Marka Uglorza, który przedstawił temat „Nowotestamentowy kontekst współczesnych pytań o urząd kościelny”.
Do dyskusji panelowej zostali zaproszeni m.in. ks. Michał Jabłoński i prof. Jarosław Świderski z warszawskiej parafii ewangelicko-reformowanej. Wystąpili oni obok prof. Ewy Chojeckiej i ks. dr. hab. Marka Uglorza. W gorących dyskusjach przeważały głosy wyrażające oczekiwanie na zmiany ustrojowe oraz potrzebę mówienia w Kościele o sprawach trudnych.
Drugi dzień obrad został poświęcony osobie ks. bp. Juliusza Burschego. W tym roku przypadła bowiem 70. rocznica jego śmierci (20 lutego) i 150. rocznica urodzin (19 września). Podkreślano znaczącą rolę, jaką bp Bursche odegrał w życiu Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce, zwłaszcza po odzyskaniu niepodległości, wskazywano na jego odważne decyzje i konsekwencję w działaniu. Zwracano uwagę, że jego postawa nie zawsze spotykała się z pełną aprobatą wewnątrz Kościoła, co po wybuchu II wojny światowej zaważyło na jego tragicznym losie, a także na losie jego najbliższych.
Z ciekawych wystąpień prof. Tadeusza Stegnera, dr. hab. Jarosława Kłaczkowa, dr. Józefa Szymeczka, Danuty Szczypki wyłonił się barwny obraz kontynuatora idei pastora Leopolda Otto, redaktora „Zwiastuna Ewangelicznego”, osoby zaangażowanej w sprawy Mazur i Śląska oraz społecznika wiślańskiego. Mnogość zainteresowań i zaangażowanie w wiele przedsięwzięć pozwala postrzegać biskupa jako tytana pracy. Prof. Stegner zwrócił uwagę, że – za ks. Otto – Juliusz Bursche podkreślał, iż pojęcia narodowości nie powinno się utożsamiać z przodkami. Stąd bp Bursche za patriotyzm uważał utożsamianie się z krajem, w którym się żyje, co odróżniało go zdecydowanie od nacjonalistów kładących nacisk na identyfikowanie się z narodem jako przejaw patriotyzmu.
Wielokrotnie przypominano słowa bp. Burschego: „Druga myśl, dla której urzeczywistnienia oddałem swe siły: pragnąłem Kościół nasz uczynić swojskim w Polsce, dążyłem do tego, ażeby uzyskał prawo obywatelstwa, a zwłaszcza nasz Kościół polsko-ewangelicki”.
Ks. Jan Szarek, bp-senior, przed-stawił proces pojednania polsko-niemieckiego na przykładzie biskupa Burschego. A o biskupie w kręgu rodzinnym – człowieku umiejącym odpoczywać, miłośniku muzyki, turyście i ogrodniku uprawiającym z zamiłowaniem róże – mówił prof. Juliusz Gardawski. Prawnuk Juliusza Burschego przyznał, że nie zawsze łatwo mu „odbrązowić” obraz pradziadka, gdyż z takim obrazem wzrastał. Przypomniał, że biskup cieszył się wielkim zaufaniem władz państwowych i dzięki temu doprowadził do przyjęcia w 1936 r. ustawy regulującej stosunki Państwo-Kościół Ewangelicko-Augsburski. Ta pozycja pozwoliła mu więc w sposób autokratyczny nie dopuścić do tego, żeby w demokratyczny sposób Kościół stał się niemiecki.
Uczestnicy Forum podzieleni na dwie grupy i poprowadzeni przez przewodników odbyli spacer po Wiśle śladami ks. bp. Burschego, oglądając m.in. wybudowany przez niego w 1936 r. dom „Księżówka”, zbudowany ze środków zebranych z okazji 70. urodzin ówczesnego zwierzchnika Kościoła, czy ulubione miejsce kąpieli biskupa w rzece Wiśle. Uczestnicy spaceru zatrzymali się przy tablicy upamiętniającej biskupa, przy której modlitwę poprowadził ks. bp Jan Szarek. Złożono tam również wiązankę kwiatów. Po willi „Zacisze”, wybudowanej przez bp. Burschego w 1903 r., oprowadzał jej obecny gospodarz, prof. Gardawski, przybliżając jej losy. Był też film dokumentalny zrealizowany przed dwudziestu laty przez Wiesława Głowacza z katowickiej TVP, poświęcony postaci i dziełu biskupa. Wieczorny grill w ogrodzie parafialnym był doskonałą okazją do rozmów kuluarowych, z których Forum słynie.
Podczas niedzielnego nabożeństwa ks. proboszcz Waldemar Szajthauer, gospodarz miejsca, stwierdził w kazaniu, że to bp. Burschemu zawdzięczamy integrację środowiska ewangelickiego w Polsce. Biskup, zdaniem kaznodziei, wysoko cenił sobie odpowiedzialność i umiał odróżniać ją od służalczości i koniunkturalizmu, za co zapłacił wysoką cenę. „Autorytet nie opiera się na sile, ale na miłości i służbie wzajemnej” – zakończył kaznodzieja.
Forum Ewangelickie zorganizowały: miejscowa Parafia Ewangelicko-Augsburska oraz Polskie Towarzystwo Ewangelickie. Kolejne odbędzie się w Koszalinie w dniach od 13 do 15 września 2013 r.
Ewa Jóźwiak
* * * * *
Ewa Jóźwiak – redaktor naczelna „Jednoty”, dziennikarka, publicystka, teolog